چکيده

بر اساس گزارش¬های موجود، وقوع بیماری روانی در میان دانشجویان در حال افزایش می¬باشد. نتایج یک پژوهش طولی نشان می¬دهد که امروزه دانشجویان نسبت به گذشته به میزان بیشتری به مرکز مشاوره دانشگاهی مراجعه می¬کنند و مشکلات آن¬ها نیز پیچیده¬تر شده است (محمدزاده و همکاران، 1391). در این راستا، تمرینات بدنی بخش جدایی ناپذیر بسیاری از شرایط درمانی و توان¬بخشی محسوب می¬شود (شجاع¬الدین و همکاران، 2013). کلاسهای تربیت¬بدنی عمومی فرصتی را برای دانشجویان فراهم می¬آورد که در طول دوره تحصیل حداقل به مدت دو ترم به صورت اجباری به فعالیت بدنی بپردازند. با این حال، در مورد تاثیر آموزش رشته¬ای خاص(فوتبال) در  این کلاس¬ها بر سلامت روانی گزارشی وجود ندارد. از این¬رو، پژوهش حاضر ضمن بررسی سلامت روانی دانشجویان، نقش آموزش و تمرین فوتبال در کلاس¬های تربیت بدنی عمومی دانشگاه را در سلامت روانی دانشجویان مورد بررسی قرار می¬دهد. روش این پژوهش از نوع تجربی بوده، که به صورت میدانی و مداخله¬ای و با استفاده از طرح پس آزمون با گروه کنترل انجام شده است.  جامعه آماری این پژوهش تعداد 4120 نفر از دانشجویان پسر واحد تربیت بدنی عمومی 1 و 2 دانشگاه زنجان در نیمسال اول و دوم 92-91 می¬باشند، که از بین آن¬ها تعداد 593 نفر در دو گروه تجربی (آموزش و بازی فوتبال، والیبال، و آمادگی جسمانی) و کنترل ( بی-تحرک) قرار گرفتند. فعالیت جسمانی دانشجویان در اوقات فراغت با استفاده از پرسشنامه گودین(رحماني و همکاران، 1389) کنترل شد. وضعیت روانی اولیه دانشجویان با استفاده از کارنامه سلامت روانی که در مرکز مشاوره دانشجویان نگهداری می¬شود، مورد بررسی قرار گرفت. پس از پایان دوره تمرینات، وضعیت سلامت عمومی روانی شرکت¬کنندگان با استفاده از پرسشنامۀ سلامت عمومی (GHQ-28) سنجیده شد. نتایج نشان داد که با افزایش سن احتمال ابتلا به اختلالات روانی افزایش می¬یابد(p=0.018). آزمون ANOVA نشان داد که نوع مداخله آموزش و تمرین در کلاس¬های تربیت بدنی عمومی بر سلامت روانی تاثیر  دارد (F4,679= 5.998, p=0.000). در آزمون تعقیبی مشخص شد که فقط وضعیت سلامت روانی در گروه¬ فوتبال (M= 19.41 , SD=10.87) به طور معناداری بهتر از گروه کنترل بود. اما در مورد گروه¬های والیبال و آمادگی جسمانی تفاوت معنادار مشاهده نشد. تاثیر مثبت و معنادار کلاس¬های آموزش و تمرین فوتبال تنها بر خرده مقیاس¬های شکایت جسمانی (F4,734= 7.62, p=0.000)، و اضطراب (F4,716= 10.53, p=0.000) مشاهده شد. اما در مورد خرده مقیاس¬های اختلال در کارکرد اجتماعی و افسردگی تاثیر معناداری مشاهده نشد. به نظر می¬رسد که این نتیجه می¬تواند حاصل مشارکت اجتماعی عمومی و تکرار خاطرات خوب دانشجویان از فوتبال باشد. توصیه می¬شود که آموزش رشته فوتبال در کلاس¬های تربیت بدنی عمومی در اولویت قرار گیرد.