چکيده

مقدمه امروزه محیط سازمان¬ها بیش از هر زمان دیگری پیچیده، پویا و متحول شده است و دگرگونی¬ها یکی پس از دیگری مدیران را با چالش¬های جدیدی روبه¬رو می¬سازد [1 ]. از این‌رو می‌توان گفت ما در دورانی زندگی می‌کنیم که در آن پیشرفت‌های فن‌آوری سریع، و در نتیجه تغییرات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی اجتناب‌ناپذیر است [2 ]. به عبارتی دنیای امروز، دنیای تغییرات شتاب¬زا و عدم اطمینان نسبت به آینده است. تغییراتی که اگر سازمان خود را با آن¬ها وفق ندهد، چه بسا به ورطه¬ی نابودی کشانده خواهند شد [3 ]. از این‌رو به نظر می‌رسد به منظور غلبه بر این شرایط نامطمئن و تغییرات سریع، یکی از راه‌های که پیش‌روی مدیران قرار دارد توانمندسازی کارکنان است [4 ]. توانمندسازی، ظرفیت¬های بالقوه انسان¬ها را برای بهره¬گیری از توانایی¬های پایان‌ناپذیرش در صحنه عمل فعال می¬سازد [5 ]. و این ظرفیت¬های بالقوه¬ را در اختیار سازمان¬ها می¬گذارد و اگر سازمان¬ها بخواهند در دنیای پیچیده و پویای امروزی ادامه حیات دهند به این نیروهای بالقوه نیازمندند[6 ]. توانمندسازی دارای رویکردهای است که یکی از آن‌ها، توانمندسازی روانشناختی است که به معنی برآورده ساختن نیازهای استقلال و خودتعیینی کارکنان جهت ارتقای انگیزش درونی و افزایش احساس خودکارآمدی آن‌ها می‌باشد [7 ]. حال به نظر می‌رسد یکی از راهکارها و اقدامات جهت بهبود توانمندسازی کارکنان و افزایش بهره‌وری، کارایی و اثربخشی سازمانی، برنامه‌های کیفیت زندگی کاری می‌باشد [ 7]. کیفیت زندگی کاري، نگرشی است که می‌کوشد تا کیفیت زندگی افراد شاغل را بهبود بخشد و سعی میکند به نیازهاي شغلی، به نقش یک عامل تولید در کنار دیگر عوامل سرمایۀ تنزل کرده و دچار از خود بیگانگی شده، پاسخ دهد [8]. به عباراتی کیفیت زندگی کاری روشی است که در جستجوی بهبود شرایط کلی محیط کار است [9]. در همین راستا پژوهش‌های چندی ارتباط کیفیت زندگی کاری با توانمندسازی کارکنان را به طور مستقیم مورد تأیید قرار داده‌اند [10، 11، 12، 7 ]. حال با توجه به مطالبی که ذکر گردید و در واقع با توجه به اهمیت توانمندسازی کارکنان در سازمان‌های امروزی، که برای رویارویی با تغییرات شتاب‌زا و در حال گسترش دنیای کنونی یک امر ضروری و حیاتی است پژوهش حاضر به بررسی رابطه کیفیت زندگی کاری با توانمندسازی روانشناختی کارکنان اداره کل ورزش و جوانان استان کردستان می‌پردازد. با این رویکرد مهم‌ترین سوال پژوهش حاضر این است که چه ارتباطی بین کیفیت زندگی کاری با توانمندسازی روانشناختی کارکنان اداره کل ورزش و جوانان استان کردستان وجود دارد؟ روش شناسی پژوهش این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش به صورت توصیفی – همبستگی می‌باشد. جامعه آماری پژوهش، کلیه کارکنان اداره کل ورزش و جوانان استان کردستان مشتمل بر 84 نفر بود. با توجه به تعداد کم افراد جامعه از روش سرشماری استفاده گردید و پرسشنامه بین همه کارکنان توزیع گردید. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه کیفیت زندگی کاری والتون (1973) و پرسشنامه توانمندسازی روانشناختی وتن و کمرون (1998)  بود. روایی صوری - محتوایی پرسشنامه‌ها با استناد به نظر متخصصان، بررسی و تأیید شد. همچنین جهت بررسی پایایی پرسشنامه‌ها از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار آلفا برای پرسشنامه کیفیت زندگی کاری، 910/0 و برای پرسشنامه توانمندسازی روانشناختی، 922/0 محاسبه شد. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز از آزمون همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون چندگانه استفاده شد. نتایج جهت بررسی رابطه بین کیفیت زندگی کاری و ابعاد آن با توانمندسازی روانشناختی و ابعاد آن پس از اطمینان از نرمال بودن متغیرها با آزمون کولموگروف اسمیرنف، از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد. بر مبنای نتایج جدول 1، ضریب همبستگی بین کیفیت زندگی کاری و توانمندسازی روانشناختی 304/0 است که این میزان همبستگی، در سطح 01/0 معنادار است؛ بنابراین مشخص می‌شود که رابطه مثبت و معناداری بین کیفیت زندگی کاری و توانمندسازی روانشناختی وجود دارد. با توجه به مقدار ضریب همبستگی می‌توان گفت که همبستگی بین آن‌ها در حد متوسطی می‌باشد. نتایج جدول شماره 1 همچنین نشان می‌دهد که همه ابعاد کیفیت زندگی کاری به غیر از (پرداخت منصفانه و امکان امنیت) رابطه مثبت و معناداری با توانمندسازی روانشناختی داشته‌اند. در این میان بعد توسعه قابلیت‌ها بیشترین همبستگی را با متغیر توانمندسازی روانشناختی داشته است. در نهایت، بررسی ارتباط بین ابعاد کیفیت زندگی کاری و ابعاد توانمندسازی روانشناختی نیز گویای ارتباط بسیاری از ابعاد کیفیت زندگی کاری با توانمندسازی روانشناختی است که در جدول 1 نمایش داده شده است. بحث و نتیجه‌گیری نتایج پژوهش نشان داد که رابطه مثبت و معناداری بین کیفیت زندگی کاری و توانمندسازی روانشناختی کارکنان وجود داشت. نتایج همچنین نشان داد که همه ابعاد کیفیت زندگی کاری به غیر از امکان امنیت دائمی رابطه مثبت و معناداری با توانمندسازی روانشناختی کارکنان داشتند. این نتایج هم‌سو با یافته‌های مهری و احدی (1393)، فروغی‌نیا و همکاران (1392)، اربابی (1391)، مهدوی و پیلتن (1391)، قلاوندی و امراهی (1391)، حسینی و همکاران (2015) و جایاکومار و کالایسلوی (2012) بود [13، 10، 11، 7، 12، 14، 15 ]. در تبیین نتایج پژوهش مبنی بر ارتباط مثبت و معنادار کیفیت زندگی کاری با توانمندسازی روانشناختی می‌توان گفت محیط کاری افراد بر توانمندسازی آن‌ها تأثیر گزار است. زیرا کارکنان سازمان‌ها در خلاء انجام وظیفه نمی‌کنند و آن‌ها نیاز به محیطی دارند که توانمندسازی را تشویق کنند و کارکنان به توانمندسازی دست نخواهند یافت و نمی‌توانند که توانایی‌های خود را بروز دهند مگر آنکه نیازهای اساسی آن‌ها در محیط کار ارضا گردد. از سوی دیگر می‌توان گفت که با توجه به دنیای متغیر امروزی وجود کارکنان توانمند برای سازمان یک امر ضروری است که سازمان نمی‌توانند از این امر چشم‌پوشی نمایند و لازم است تمام توانایی‌های خود را برای ارتقای توانمندسازی کارکنان خود بسیج نمایند و موانع موجود در این راه را بر طرف نمایند و شرایط لازم را برای ارتقای توانمندسازی کارکنان خود فراهم نمایند تا سازمان در رسیدن به اهداف خاص خود با مشکلات مواجه نگردد و از رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده خود باز نماند. بنابراین سازمان‌ها برای رسیدن به این امر لازم است به کیفیت زندگی کاری کارکنان خود توجه ویژه‌ای داشته باشند و شرایط و محیط کاری را طوری فراهم نمایند که برای کارکنان امنیت شغلی و اعتماد به سازمان را به وجود آورد. بنابراین با افزايش و رشد مؤلفه‌هاي کیفیت زندگی کاری در سازمان مي‌توان انتظار داشت كه توانمندسازی روانشناختی در میان کارکنان افزایش یابد. و لذا منطقی به نظر می‌رسد که نتایج پژوهش، حاکی از رابطه بین کیفیت زندگی کاری و توانمندسازی روانشناختی باشد. که این امر در اداره کل ورزش و جوانان استان کردستان با توجه به یافته‌های پژوهش نیز مشهود بود.