Abstract

روزهای سرد فراگیر یکی از رخداد‌‌های ناهنجار اقلیمی هستند که تاثیرات زیادی بر محیط زیست و فعالیت‌های انسانی دارند. این رویداد‌ها در نتیجه‌ی شکل‌گیری الگوهای جوی پیچیده‌ای ایجاد می‌شوند. شناخت نحوه‌ی برهمکنش سامانه‌های جوی در این الگوها می‌تواند در پیش‌بینی شرایط مشابه و کاهش خسارات احتمالی مفید باشد. بر این اساس در پژوهش حاضر تلاش شد با استفاده از داده‌های میان‌یابی شده‌ی دمای کمینه در سطح کشور و همچنین داده‌های جوی طی سال‌های 1339 تا 1388، شرایط دمای سطح زمین و شرایط همدید و پویشی ترازهای مختلف جو در روز 1/11/1342 به عنوان فراگیرترین روز سرد در پهنه‌ی ایران مورد تحلیل قرار گیرد. در این روز 4/98 درصد از پهنه‌ی کشور تحت تاثیر سرما قرار داشته است. نتایج تحلیل همدید و پویشی سامانه‌های جوی مولد سرمای این روز نشان داد که ایجاد یک سامانه‌ی بندالی در غرب و مرکز اروپا و استقرار یک سامانه‌ی کم ارتفاع در شمال روسیه و حرکات متضاد این دو سامانه نسبت به یکدیگر موجب ریزش هوای سرد جنب قطبی از نواحی شمالی اسکاندیناوی به سمت ایران شده است. همچنین مشخص شد عامل ارتفاع در تشدید سرمای این روز در سطح کشور نقش مهمی ایفا نموده است.