چکيده

مقاله‌ي حاضر اشاره به روش اخلاقي حكماي اسلامي چون فارابي، ابن‌سينا، ‌مسكويه، خواجه نصير طوسي، نراقي‌ها و ديگران دارد كه در كتاب‌هاي اخلاقي خويش روش تهذيب نفس را با روشي طبي بيان كرده‌اند كه متاثر از طب سنتي است. همان‌طور كه در علم طب براي بدن دو حالت صحت و مرض وجود دارد و ملاك صحت، ‌اعتدال مزاج و ملاك مرض، خروج از اعتدال است، در علم اخلاق نيز براي روح دو حالت صحت و مرض در نظر گرفته مي‌شود كه ملاك صحت و سلامت روح، اعتدال قواي نفس و ملاك مرض خروج از اعتدال به جانب افراط و تفريط است. از اعتدال قواي نفس فضايل اخلاقي و از افراط و تفريط آن‌ها رذايل اخلاقي پديد مي‌آيد. همان‌طور كه طبيب ابتدا با شرح حال گرفتن از مريض در صدد تشخيص بيماري، علل و اسباب آن بر مي‌آيد، عالم اخلاق نيز اين مراحل را براي درمان مرض روحي طي مي‌كند. همان‌طور كه در طب مراحل مختلف معالجه از طريق غذا، دارو، پادزهر و جراحي وجود دارد، در اخلاق نيز اين مراحل وجود دارد. همان‌طور كه طبيب براي درمان بيماري دارويي را تجويز مي‌كند كه ضد بيماري است در اخلاق نيز براي درمان رذايل اخلاقي، عملي تجويز مي‌شود كه ضد آن رذايل است. کليدواژگان: اخلاق ، طب سنتي ، مزاج ، اخلاط ، اعتدال