چکيده

باتوليت قره‌داغ با وسعتي بيش از 1500 كيلومتر مربع در شمال باختر ايران و دو كشور همسايه شمالي (جمهوري‌هاي آذربايجان و ارمنستان) واقع شده است. حدود 500 كيلومتر مربع از باتوليت ياد شده، در خاك كشورمان قرار گرفته و بزرگترين توده نفوذي شمال باختر ايران به حساب مي‌آيد. در منطقه مورد مطالعه، باتوليت قره‌داغ شامل گابرو، ديوريت، كوارتزديوريت، كوارتز مونزونيت، كوارتز مونزوديوريت، لوكوتوناليت، گرانوديوريت، مونزوگرانيت و ريوليت ساب ولكانيك مي‌باشد. گرانوديوريت‌ها، غالب‌ترين سنگ‌هاي باتوليت قره‌داغ هستند. توده‌هاي گرانيتوئيدي باتوليت قره‌داغ داراي ماهيت كالك آلكالن با پتاسيم متوسط تا بالا مي‌باشند. اين سنگ‌ها متآلومين بوده و در زمره گرانيتوئيدهاي نوع I‌ و كرديلرائي قرار مي‌گيرند. كاني‌سازي‌هاي مرتبط با باتوليت قره‌داغ را مي‌توان هم در داخل باتوليت قره‌داغ و هم در سنگ‌هاي ميزبان آن مشاهده نمود. مهمترين سيماي كاني‌سازي در داخل باتوليت قره‌داغ عبارت از رگه‌هاي كوارتزي حاوي كاني‌سازي طلا- مس- موليبدن در داخل بخش گرانوديوريت و كوارتزمونزوديوريت مي‌باشد. اين نوع كاني‌سازي در منطقه قره‌چيلر، منطقه زرلي‌دره، منطقه قره‌دره، دره گوهران و جنوب روستاي كردشت رخنمون دارد. همچنين، استوك كوارتزمونزونيتي دگرسان شده انيق، فرم ديگر كاني‌سازي در داخل باتوليت قره‌داغ مي‌باشد. در نتيجه نفوذ باتوليت قره‌داغ به داخل مجموعه آتشفشاني- رسوبي كرتاسه بالايي، هاله‌هاي اسكارني مختلف شامل اسكارن شمال آستامال، اسكارن پهناور، اسكارن كمتال و اسكار آوان در داخل سنگ‌هاي فليش گونه تشكيل شده است كه حاوي كاني‌سازي‌هاي آهن و مس بصورت کانه‌های فلزی مگنتيت، هماتيت، پيريت و کالکوپيريت مي‌باشند. علاوه بر اين، در نتيجه نفوذ باتوليت قره‌داغ، سنگ‌هاي آتشفشاني متحمل دگرساني گسترده شده‌اند كه ماحصل آن تشكيل زون دگرساني گسترده آستامال- نوجه‌مهر مي‌باشد. كاني‌سازي شاخص در داخل زون دگرساني ياد شده عبارت از كانسار متروكه مس چشمقان است. با توجه به حضور كاني‌سازي‌هاي متعدد مرتبط با باتوليت قره‌داغ در اين بخش از كشورمان و نظر به وجود ذخاير بزرگ معدني در كشورهاي همسايه شمالي كه در ارتباط با باتوليت قره‌داغ تشكيل شده‌اند، اين منطقه از كشورمان از نظر كاني‌سازي داراي اهميت بالايي مي‌باشد كه مي‌بايستي در برنامه‌هاي اكتشافي آتي سازمان‌هاي زيربط، توجه جدي به اين منطقه اعمال شود.