چکيده

منطقه اسکان غیررسمی بی­سیم از جمله مناطق بزرگ اسکان غیررسمی شهر زنجان است که طي دو دهه اخير در اثر مهاجرت­های بی­رویه و کنترل­نشده روستایی شکل گرفته و گسترش یافته است. این محدوده از نظر ویژگی­های کالبدی با مشکلات و نارسایی­های فراوانی روبروست. مجموعه ويژگي­هاي ناهنجار کالبدی در کنار ویژگی­های جمعیتی و اجتماعی حاکم بر اين منطقه باعث شده است تا این محدوده محل تمرکز میزان قابل توجهی از جرایم شهر زنجان باشد. این پژوهش با هدف تبیین عوامل مؤثر در بروز بزهکاری در منطقه اسکان غیررسمی بی­سیم و شناسایی شرایط تسهیل‌کننده جرایم در اين منطقه انجام شده است. روش پژوهش حاضر تحلیلی، تطبیقی است و به منظور تحلیل الگوهای فضایی بزهکاری در منطقه بی­سیم دو روش آماری آزمون خوشه­بندی (شاخص نزدیک­ترین همسایه) و روش تراكم كرنل در محیط سامانه­های اطلاعات جغرافیایی به کار گرفته شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر مجموعه جرایمي است که در دوره زمانی یکساله در محدوده بي­سيم شهر زنجان به وقوع پیوسته است. یافته­های پژوهش نشان می­دهد مهم­ترین کانون جرم­خیز شهر زنجان بر منطقه اسکان غیررسمی بی­سیم انطباق یافته است. بالا بودن میزان کاربری مسکونی، کمبود برخی کاربری­های مورد نیاز شهروندان از جمله کاربری­های فضای سبز، آموزشي، درماني و تأسيسات شهري و نبود برخي كاربري­هاي ضروري از جمله كاربري­هاي فرهنگی، ورزشي و گذران اوقات فراغت و نیز فقدان کاربری انتظامی که نظارت رسمی در این محدوده از شهر را بسیار دشوار ساخته است، در شکل­گیری الگوهای فضایی بزهکاری در این منطقه اسكان غيررسمي مؤثر بوده است. به نظر می­رسد، توجه به راهبرد توانمندسازی، تقویت تشکل­های خودجوش محلی، تخصیص و ساماندهی سرانه­های تأسیساتی، تجهیزاتی و خدماتی، ایجاد فضاهای تفریحی و فراغتی سالم و مکانیابی مراکز انتظامی جهت افزایش نظارت رسمی در این محدوده­ها و اصلاح فیزیکی و کالبدی فضاهای مسکونی این محدوده امکان آسیب­پذیری اين منطقه و میزان وقوع جرایم در این محدوده را کاهش خواهد داد. كليدواژه­ها: اسکان غیررسمی، بزهكاري، الگوي فضايي، زنجان، بي­سيم