چکيده

حس مكان به معناي ادراك ذهني مردم از محيط و احساسات كم و بيش آگاهانه آنها از محيط خود است كه شخص را در ارتباطي دروني با محيط قرار مي‌دهد،‏ به طوري كه فهم و احساس فرد با زمينه معنايي محيط پيوند خورده و يكپارچه مي‌شود. اين حس عاملي است كه موجب تبديل يك فضا به مكاني با خصوصيات حسي و رفتاري ويژه براي افراد خاص مي‌گردد. حس مكان علاوه بر اين كه موجب احساس راحتي از يك محيط مي‌شود،‏ از مفاهيم فرهنگي مورد نظر مردم،‏ روابط اجتماعي و فرهنگي جامعه در يك مكان مشخص حمايت كرده و باعث يادآوري تجارب گذشته و دست يابي به هويت براي افراد مي‌شود. با توجه به اهميت اين حس در ارتقاء كيفيت فضاي طراحي شده،‏ اين پژوهش به بررسي مفهوم حس مكان و عوامل مؤثر بر آن پرداخته و تأثيرعوامل كالبدي وعوامل شناختي استفاده كنندگان بر احساس افراد نسبت به فضا را بررسي مي كند. اين مقاله در ابتدا به معناي حس مكان و مفهوم آن از ديدگاه هاي مختلف پرداخته و در نهايت سطوح مختلف و عوامل شكل دهنده آن را بيان مي كند و در نهايت مدلي براي نشان دادن چگونگي تأثيرات اين عوامل ارائه مي كند. مدل پيشنهادي قابل فهم و كاربردي اين مقاله مي‌تواند چارچوبي براي آگاهي طراحان نسبت به چگونگي تأثير فضاي معماري بر حس استفاده كنندگان فراهم آورد.