چکيده

کشور ايران به لحاظ موقعيت جغرافيايی از مستعدترين مناطق جهان از نظر بروز مخاطرات طبيعی و به ويژه زمين لرزه است، به طوری که در آسيا جايگاه هفتم و در جهان جايگاه سيزدهم را به خود اختصاص داده است. با نگاه اجمالی به نقشه های پهنه بندی زمين لرزه، می‌توان دريافت که بيشتر سکونتگاه های پرجمعيت روستايی و شهری کشور در دامنه های البرز و زاگرس واقع اندکه از لحاظ تهديد مخاطرات طبيعی و به ويژه زلزله آسيب پذيری نسبتاً بالايی دارند. به همين خاطر تأکيد اين پژوهش، بررسی ظرفيت‌ها و آسيب پذيری سکونتگاه های روستايی در برابر خطر زمين لرزه در مناطق روستايی دهستان سنبل آباد از توابع شهرستان ابهر می‌باشد. پژوهش حاضر درصدد اندازه گيری ميزان ظرفيت‌های (اجتماعی، اقتصادی، نهادی، کالبدی و طبيعی) به منظور مقابله با تأثيرات مخاطره زلزله و تبيين عملی نقش توسعه ظرفيتی و يا تقويت ظرفيت‌های موجود با هدف کاهش تأثيرات زمين لرزه در مناطق روستايی مورد مطالعه است. برای بررسی اين موضوع از دو روش اسنادی و ميدانی و روش تحقيق توصيفی- تحليلی استفاده شده است. در فرايند عمليات ميدانی دو نوع پرسشنامه تهيه گرديد که پرسشنامه اول توسط224 خانوار انتخاب شده از طريق نمونه گيری مطبق از 11 روستای دهستان و پرسشنامه دوم توسط 45 نفر از مسئولين روستايی اين دهستان تکميل گرديدند. به منظور تحليل داده‌ها از نرم افزارSpss و آماره های توصيفی(ميانگين و ميانه) و استنباطی(آزمون فريدمن، تی تست تک نمونه ای و همبستگی)استفاده شده است. با توجه به موضوع و دستيابی به اهداف تحقيق، فرضيه«ظرفيت‌های مديريتی موجود در منطقه مورد مطالعه در ابعاد گوناگون (اجتماعی، اقتصادی، کالبدی، طبيعی و نهادی) برای مديريت سانحه زلزله کافی است» مورد تجزيه و تحليل و آزمون قرار گرفت. و نتايج تحقيق، از کافی بودن ظرفيت‌های موجود در منطقه روستايی مورد مطالعه برای کاستن از تأثيرات و آسيب پذيری خطر زمين لرزه حکايت دارد. واژه‌های كليدي: واژگان کليدی: توسعه ظرفيتی- مديريت سانحه- سکونتگاه های روستايی- دهستان سنبل آباد