چکيده

چکیده: بارش تغيير پذيرترين پارامتر جوي است که زمان و فصل آن هم دچار تغيير مي گردد. شناخت دقيق سازوکار ونحوه تغييرات فصل بارندگي اهميت بسياردارد. در اين راستا مطالعه فصل بارندگي در استان همدان که از نظر کشاورزي جايگاه ويژه اي در سطح کشور دارد، اجتناب ناپذير است اين مطالعه سعي در شناخت تغييرات فصل بارندگي در استان همدان را دارد بدين منظور رتاريخ وقوع، آغاز وخاتمه بارندگي از داد ه هاي روزانه بارش در استان همدان استخراج، روند خطي و تغييرات احتمالي آن ها، طي دوره سي ساله 1358 تا 1387 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. بدين منظور مشاهدات به سه دهه مجزا تقسيم و مقايسه گرديد. نتايج اين مطالعه نشان مي دهد که در دهه اول دوره بارندگي اوايل پائيز آغاز و در بهار پايان مي يافت. يعني دوره بارندگي طولاني بوده است. در دهه دوم فصل بارندگي تغيير خاصي نکرده و فقط در برخي مناطق استان طول دوره بارندگي کوتاه تر ودربرخي نواحي بلندتر شده است. اما در دهه سوم دوره بارندگي جابه جايي محسوسي داشته است. يعني آغاز بارندگي از زمستان و خاتمه آن به طرف تابستان بوده است. اين بدان معنا است که در سال هاي اخير فصل بارندگي با سرعتي نسبتا«کند به طرف تابستان در حرکت است. تغييرات روند طول دوره بارندگي نيز نشان دهنده روند افزايشي است. به عبارتي در دوره مورد مطالعه فصل بارندگي طولاني تر شده است، به منظور طبقه بندي تغييرات فصل بارندگي بر روي داده هاي ميانيابي شده و بر اساس «متوسط فاصله اقليدسي» و به روش ادغام «وارد» تحليل خوشه اي انجام شد. بر اين اساس، استان همدان از نظر تغييرا ت فصل بارندگي به سه منطقه طبقه بندي گرديد. منطقه يک با بيشترين وسعت، کوتاه شدن فصل بارندگي را نشان مي دهد منطقه دو جابجايي آغاز فصل بارندگي به طرف زمستان را نشان مي دهد و در منطقه سوم فصل بارندگي تغييري محسوسي نداشته است. كليد واژه: فصل بارندگي، روند، آغاز بارندگي، خاتمه بارندگي، تحليل خوشه اي