چکيده

چکيده: برازش توزيع هاي احتمالاتي مناسب بر عناصر اقليمي نظير بارش قادر است نوع توزيع و فراسنج هاي شكل و مقياس مربوط را برآورد نمايد. در تحقيق حاضر با استفاده از داده هاي ماهانه 51 ايستگاه سينوپتيك، كليماتولوژي و باران سنجي طي دوره 1961-2005، مربوط به سازمان هواشناسي كل كشور و آب منطقه اي استان گلستان، توزيع احتمال، فراسنج شكل و فراسنج مقياس سري هاي زماني بارش هر ايستگاه برآورد و توزيع مكاني آن در پهنه استان گلستان به روش آماري ـ ترسيمي تحليل شده است. نتايج حاصل از تحقيق حاضر نشان دادند كه توزيع احتمالات بارش فصل باراني (اكتبر تا مارس) ايستگاه هاي استان غالباً از توزيع گاما تبعيت مي كند. طي فصل كم باران (آوريل تا سپتامبر)، توزيع نيمه نرمال و نمايي، برازش بهتري بر بارش ماهانه دارد. با توجه به توزيع برازنده بر مشاهدات و نيز بر پايه روش هاي رايج، فراسنج هاي شكل و مقياس براي بارش محاسبه شدند. براساس اين فراسنج ها، عموماً هم در نواحي كم باران و هم نواحي پرباران، چولگي مثبت مشخصه بارز توزيع احتمال است. با اين وصف، نواحي پربارش مقدار افزون بارش خود را از دفعات بيشترِ بارندگي دريافت مي دارند و ضريب تعيين بارش و فراسنج شكل بسيار كم و حدود 19 درصد است. فراسنج مقياس رابطه قوي تري با ميزان بارندگي دارد. حدود 40 درصد از تغييرات بارش با تغييرات فراسنج مقياس توجيه مي شود. در واقع، نواحي پرباران از تنوع مقدار بارش برخوردارند. با توجه به توزيع احتمال برازنده بر هر ايستگاه و نيز بر پايه چندك هاي بارندگي، مقادير بارش براي صدك 25 (خشكسالي ) و 75 (ترسالي) برآورد و ناهنجاري هاي مربوط محاسبه گرديد. نتايج حاصل از اين بخش نشان دادند كه مقادير فرين بارندگي در منطقه جنوبي دامنه بالاتري را نسبت به منطقه نيمه خشك شمالي استان تجربه مي كند. چرا كه ترسالي ها و خشكسالي ها دراين بخش از استان نمايان تر عمل مي كنند. اين وضعيت، تفسيري از بزرگي فراسنج مقياس به شمار مي آيد. کليدواژگان: فراسنج شكل، فراسنج مقياس، توزيع هاي احتمالي، بارش، استان گلستان