چکيده

اعظم مالکی چکیده شکل گیری عمل حقوقی و عناصر سازنده آن و آسیب هایی که در مراحل مختلف تکوین اراده ممکن است بر آن وارد شود از موضوعات مهم فقهی و حقوقی است. از جمله مسائل قابل تعمق در این زمینه تعارض اراده ظاهری و باطنی در ایجاد عمل حقوقی است که کدام یک از آندو اصل و حاکم تلقی می گردد. اگرچه غالباً اراده باطنی و ظاهری در ایجاد عمل حقوقی با یکدیگر تطابق دارند ولی گاهی نیز با یکدیگر منطبق نمی باشند از این رو در چنین فرضی کدام چهره از اراده باید ملاک قرار گیرد؟ بحث در زمینه حاکمیت ارادۀ ظاهری یا باطنی از موضوعاتی است که آثار مهمی در زمینه صحت و بطلان اعمال حقوقی و تفسیر عقود و ایقاعات دارد . با بررسی در نظام تقنینی، رویه قضایی، نظرات علماء فقه و حقوق و رویکردهای حاکم بر بحث در نظامهای حقوقی، به نظر می رسد بر خلاف نظر بسیاری که گمان کرده اند اصل بر ارادۀ باطنی است و مؤیدات اراده ظاهری، ناظر به مرحلۀ اثبات هستند، توجه به اراده ظاهری و اعتبار بخشی به آن در برخی حوزه ها، دارای موضوعیت و اصالت است و جنبه ای حمایتی یا ارشادی و نظارتی دارد.