چکيده

پایش مداوم عملکرد سامانه¬های آبیاری تحت فشار یکی از راهکارهای مهم به منظور مدیریت مصرف آب در مزرعه و رسیدن به کشاورزی پایدار می¬باشد. در تحقیق حاضر اثر سرعت باد بر عملکرد سامانه¬های آبیاری بارانی کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک در استان زنجان مورد ارزیابی قرار گرفت. به همین منظور، آزمایش¬های مزرعه¬ای در تعداد 13 مزرعه و در دو شرایط اقلیمی باد ملایم و تند انجام گرفت. شاخص¬های تلفات پاششی، ضریب یکنواختی کریستیانسن، یکنواختی توزیع چارک پایین، راندمان کاربرد واقعی چارک پایین آب و همچنین تغییرات فشار سامانه تعیین شد. نتایج نشان داد، کمترین و بیشترین مقدار تلفات پاششی به ترتیب برابر با 3/7 و 8/51 درصد و به طور کلی مقادیر میانگین تلفات پاششی در دو شرایط باد ملایم و تند به ترتیب برابر با 0/13و 7/31 درصد بدست آمد. کمترین و بیشترین مقادیر مربوط به یکنواختی توزیع چارک پایین آب در شرایط باد ملایم به ترتیب برابر با 3/47 و 5/74 و در شرایط باد تند به ترتیب برابر با 4/27 و 5/65 درصد تعیین شد. همچنین مقدار میانگین شاخص اشاره شده در شرایط باد ملایم و تند به ترتیب برابر با 9/62 و 3/42 درصد محاسبه شد. مقدار راندمان کاربرد واقعی چارک پایین در شرایط باد ملایم در محدوده 5/41 تا 8/61 و در شرایط باد تند در محدوده 3/17 و 4/46 درصد اندازه¬گیری شد. افزایش سرعت باد به طور متوسط منجر به کاهش 4/21 درصدی راندمان کاربرد واقعی چارک پایین و حدود 20 درصدی یکنواختی توزیع آب گردید. در نهایت نتایج نشان داد، سرعت باد اثر قابل توجهی بر کاهش یکنواختی و راندمان کاربرد آب داشته است. به کار بردن عمق آب آبیاری زیاد و تغییرات فشار در سامانه¬های آبیاری بارانی، به عنوان عوامل موثر دیگر بر کاهش عملکرد فنی سامانه¬های آبیاری بارارنی کلاسیک ثابت شناخته شد.