بازدید:40173 بروزرسانی: 19-11-1402
سعید آزادی ،ابوافضل مشکینی ،عبدالرضا رکن الدین افتخاری ،احسان مصطفوی ،محسن احدنژاد روشتی ،پریسا ملکی
مدلسازی ارتباط فضایی سرطانهای ریه با فاکتورهای محیط ساختهشده در محلات شهر تهران Modelling the Spatial Association of Lung Cancer with Built Environmental Factors in Neighborhoods of Tehran Metropolitan
|
در طی دهة اخیر علایق گستردهای دربارة مطالعة نقش همسایگیها و فرم شهری بر سرطان و نابرابریهای سرطان در مناطق جغرافیایی شکل گرفته است. پژوهش حاضر با هدف مدلسازی ارتباط فضایی سرطانهای ریه با عوامل محیط ساختهشده از جمله آلودگی هوا، فرم شهری، دسترسی به خدمات عمومی، و شاخصهای اجتماعی- اقتصادی در محلات شهر تهران انجام گرفته است. این پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی است و به لحاظ روش نیز در دستة تحقیقات توصیفی و علّی قرار دارد. جامعة آماری این تحقیق شامل کلیة بیماران مبتلا به سرطان ریه است که در سالهای 1385-1389 در وزارت بهداشت و درمان کشور ثبت شدهاند. از روشهای آماری تحلیل عاملی اکتشافی و رگرسیون چندگانه در محیط نرمافزاری SPSS بهترتیب برای کاهش حجم متغیرها و استخراج متغیرهای تبیینکنندة واریانس سرطانهای ریه در سطح اطمینان 95درصد استفاده شد. همچنین، از مدلسازی معادلات ساختاری (SEM) در محیط نرمافزاری Amos Graphicبرای محاسبة اثر مستقیم، اثر غیرمستقیم، و اثر کل متغیرهای مستقل در تبیین تغییرات سرطانهای ریه استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد شاخصهای آلودگی هوا حدود 30درصد واریانس سرطانهای ریه را در محلات شهر تهران تبیین نمودند؛ متغیرهای قابلیت پیادهمداری، اختلاط کاربری زمین، نسبت سطح اشغال، نسبت تراکم ساختمانی، و تراکم کاربریهای اداری از شاخصهای بُعد فرم شهریاند که در سطح آلفا 05/0 ارتباط آماری معنیداری را با توزیع جغرافیایی سرطانهای ریه نشان دادهاند که شاخص قابلیت پیادهمداری از نظر میانگین اثر مستقیم ارتباط معکوس داشته است و بقیة شاخصهای مذکور ارتباط مستقیمی داشتهاند. شاخصهای دسترسی به خدمات آموزشی، دسترسی به خدمات حملونقل عمومی، و دسترسی به فضاها و امکانات تفریحی نیز، برخلاف فرضیة ضمنی این پژوهش، ارتباط مثبت و معنیداری با متغیر وابسته داشتهاند. از نظر بُعد اجتماعی- اقتصادی نیز شاخصهای گروههای سنی آسیبپذیر، گروههای پایین اقتصادی، تراکم جمعیت، و سطح تحصیلات (زیر دیپلم و دانشگاهی) بهطور میانگین با اثر کل 08/0 ارتباط مستقیمی با توزیع فضایی سرطانهای ریه نشان دادهاند. |