چکيده

هدف و زمینه: فضاهای شهری امروز برای فعالیت روزانه کودک یعنی بازی پاسخ‌ده نیست، چراکه در شهر مدرن فضاهای خصوصی مانند آپارتمان‌ها، نیمه‌خصوصی مانند مدرسه؛ مهدکودک و عمومی مانند کوچه و خیابان؛ محیطی ناایمن، نامناسب و ناکافی برای بازی آزادانه کودکان هستند، همچنین فضاهای بازی فرا محله‌ای باوجود فاصله زیاد از محل سکونت و سرانه کم پاسخگوی این نیاز نیست. بدیهی است حضور کودکان در عرصه‌های همگانی اهمیت بسیاری دارد و موجب اجتماع‌پذیری آن‌ها خواهد شد. در این راستاست که سازگاری فضای شهری با نیاز اقشار مختلف شهروندی بالاخص کودکان در کانون توجه متخصصین قرارگرفته است. با پروبلماتیک مذکور؛ جستار حاضر می‌کوشد شهر امن برای کودکان در شهر ایرانی را با رویکرد امنیت اجتماعی برای شهروندان کوچک مورد وارسی قرار دهد. روش تحقیق: روش‌شناسی این پژوهش ازنظر هدف کاربردی، ازنظر ماهیت توصیفی- تحلیلی، ازنظر استراتژی پژوهش پس‌کاوی و به لحاظ شیوه پژوهش کمی و رویه جمع‌آوری داده‌ها نیز پرسشنامه‌ای می‌باشد. تعداد نمونه با احتساب جمعیت 36025 نفری در سال 1395 برای بافت به تعداد 380 پرسشنامه تعیین گشته که این تعداد پرسشنامه به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده در بین سرپرستان خانوار مستقر در محلات بافت تاریخی توزیع گردید. برای تحلیل داده‌های پژوهش از روش حداقل مربعات جزئی با کمک نرم‌افزار اسمارت پی ال اس استفاده‌شده است. یافته ها و نتیجه گیری: یافته‌های تحلیلی پژوهش نشان داد که مؤلفه «طراحی مناسب با نیازها و الگوهای رفتاری کودکان 5 تا 12 سال» با بالاترین مقدار بارگذاری بیرونی(955/0) بیشترین ارتباط‌پذیری را با مؤلفه «امنیت اجتماعی کودکان در شهر» دارد. درنتیجه به‌واسطه ایمن‌سازی شهر و افزایش ضریب امنیت فضاهای عمومی از طریق طراحی مناسب فضا متناسب با نیازها و الگوهای رفتاری کودکان، می‌توان فضایی مناسب و دوستدار کودک در شهر ایجاد نمود. همچنین بررسی‌ها ضریب مسیر نشان داد که طراحی فضا بازی متناسب باسلیقه اقشار گروه‌های مختلف برای حضور پذیری همه افراد مؤثرترین عامل برای تقویت امنیت اجتماعی بوده است. همچنین مؤلفه ماندگاری و مکث شهروندان علاوه بر نقش مکمل در تقویت ساختارهای شهر امن به‌ویژه متغیر (طراحی فضا بازی برای همه) موجب تقویت و افزایش امنیت کودکان در شهر زنجان خواهند گشت. درنهایت به‌منظور ارتقاء امنیت اجتماعی کودکان، پیشنهاد‌هایی در جهت یافته‌های تحقیق ارائه گردید.