امام باقر(ع) فرمود: احب الاعمال الی‌الله تعالی ماداوم علیه العبد و ان قل. محبوبترین کارها پیش خدای متعال کاری است که بنده، آن را مداومت بخشد، هر چند آن کار کم باشد. (اصول کافی ص ۱۲۹ ج ۳) اگر نگوئیم همه کارها، قدر مسلم بسیاری از آنها با استمرار و مداومت به نتیجه می‌رسد. این مسئله از یک طرف به ویژگی انسان برمی‌گردد که استعدادهای بالقوه او به تدریج شکوفا شده و به فعلیت می‌رسد و از سوی دیگر به محدودیت اثربخشی امکانات و نقص پدیده‌های مادی مربوط می‌شود. مثلاً: فرد بیمار در طول درمان خاصی بهبود پیدا می‌کند. یا قهرمانی در رشته‌های ورزشی در درازمدت حاصل می‌شود. تخصص در رشته‌های علمی و به‌طور کلی جریان آموزش، فرآیندی است که بعد از سالیان متمادی بدست می‌آید. امور معنوی مانند تربیت انسانها براساس تعالیم الهی نیز از این قاعده مستثنی نیست. در زبان عربی فعل مضارع به همراه مشتقات «کان» مفهوم استمرار و مداومت را می‌رساند. مثلا «کانوا یتقون» به این معناست که مؤمنان چون در دنیا پیوسته با ایمان زندگی کرده‌اند، در آخرت به برترین پاداش دست می‌یابند. (یوسف/۵۷) در مقابل، اهل جهنم نیز چون پیوسته در کفر و عناد و تکذیب، زندگی نموده‌اند، در آخرت به عذاب دردناک دچار خواهند شد. ولهم عذاب الیم بما کانوا یکذبون (بقره/۱۰) فرمایش امام(ع) از دو جنبه قابل تامل است: اول تصور نشود که کمالات یک دفعه بدست می‌آید. شاید بسیاری توهم کنند یک شبه می‌توانند ره صد ساله را طی کنند. لذا خود و اطرافیان را گرفتار می‌کنند. ثانیا: مداومت و پشتکار در پیشگاه خدا از محبوبترین امور می‌باشد. در واقع حضرت با یک بینش واقع‌گرایانه و با یک تشویق معنوی که رضایت خدا را به همراه دارد، به پیروان خود می‌آموزد که موفقیت در تمام عرصه‌های دنیایی و آخرتی به پشتوانه صبر و تلاش مستمر و مداوم میسر می‌شود. ضرورت استفاده از فرصتها البته لازمه فرمایش امام(ع) در اختیار گرفتن «زمان» و به اصطلاح مدیریت زمان است. فرصتها سریع از دست می‌روند. نباید منتظر ماند تا حوادث روزگار فراغتی به ما بدهد، بلکه باید فعالانه فرصت‌سازی کنیم. بخش پایانی سخن امام (ع) ناظر به همین نکته است که مهم نیست فرصتها زیاد باشد یا کم بلکه مهم تنظیم و مدیریت صحیح آنهاست. به عنوان مثال: چنانچه در طول ۲۴ ساعت شبانه‌روز فقط ۱ ساعت را برای خود منظور کنیم، در پایان سال ۳۶۵ ساعت و در اصطلاح دانشگاهی بیش از ۲۱ واحد درسی فرصت ایجاد کرده‌ایم. به بیان دیگر برای خودسازی یا مطالعه یا هر کار مفید دیگری چیزی معادل یک ترم تحصیلی مفید (حدود ۴ ماه) زمان، ذخیره نموده‌ایم. مثلا اگر یک کتاب ۱۴۶۵ صفحه داشته باشد و روزی ۴ صفحه از آن را بخوانیم در پایان سال کل کتاب تمام می‌شود. علی(ع) فرمود: چه سزاوار است که انسان ساعتی و لحظاتی برای خودش داشته باشد که هیچ بازدارنده و مانعی او را از آن لحظه‌ها بازندارد. (میزان الحکمه ج ۲ ص ۸۰۱) امام صادق(ع) می‌فرماید: هرگاه کاری را شروع می‌کنید، آن را تا یک سال ادامه دهید. سپس اگر خواستید، به کار دیگری مشغول شوید. زیرا که به شب قدر مصادف می‌شود که در آن خیرات و برکات است. (اصول کافی ج ۳ ص ۱۲۹) نتیجه مداومت سکاکی «سکاکی» با سابقه صنعتگری و در حدود ۴۰ سالگی در پی تحصیل علم می‌رود. اما به دلیل کندذهنی پیشرفت چندانی حاصل نمی‌کند. وی در جلسه امتحان به جای گفتن «پوست سگ با دباغی پاک می‌شود» می‌گوید: «پوست استاد با دباغی پاک می‌شود.» حاضران می‌خندند. او مدرسه را ترک کرده و به دامنه کوهی می‌رود در آنجا مشاهده می‌کند، قطره‌های آب از بلندی بر روی تخته سنگی می‌چکد و بر اثر ریزش مداوم خود، سوراخی در دل سنگ پدید آورده است. با خود گفت: دل تو از این سنگ سخت‌تر نیست. برگشت و آن‌قدر زحمت کشید و مداومت کرد تا یکی از دانشمندان کم‌نظیر ادبیات شد. (داستان راستان ص ۱۸۵) توجه از عارف بزرگ ابوالحجاج اقصری پرسیدند: استاد شما کیست؟ گفت: جُعَل (حشره‌ای سیاه مانند سوسک) زیرا شبی شمردیم تا ۷۰۰ مرتبه از پایه صاف چراغ بالا رفت و افتاد. و بعد از خواندن نماز صبح برگشتم و دیدم، خود را به بالای پایه چراع رسانده است. آموختم که کوشش و مداومت رمز موفقیت است. (هزار و یک حکایت اخلاقی ص ۲۷۲)
ادامه اخبار با موضوع عمومی
به منظور ارائه خدمات بهتر، هرگونه پیشنهاد و انتقاد سازنده خود را با ما در میان بگذارید
