چکيده

مقدمه محققان و اندیشمندان بر این باورند که کارکنان مهمترین منبع رقابتی سازمان هستند و سرمایه انسانی یک سازمان و در سطح فراتر یک کشور می¬تواند همه نیازمندی¬های استراتژیک را برآورده کنند [1 ]. در این میان آموزش و پرورش یکی از سازمان¬هایی است که دارای سرمایه عظیم انسانی در هر کشور است و نحوه فعالیّت آن در هر کشور نشان دهنده میزان رشد و ترقی آن کشور می¬باشد که در این میان می¬توان اذعان کرد که معلمان و دبیران از از عوامل مهم و کلیدی در نظام آموزشی می¬باشد[ 2]. با توجه به این موضوع دانش¬آموزانی که از یک معلّم خوب و تأثیرگذار سود می¬برند، عملکرد قوی-تری نسبت به دانش¬آموزانی که معلمان آنها ضعیفت¬تر می¬باشد، دارند. بر طبق یافته¬های پژوهشی تأثیرگذاری معلمان بر آموزش کودکان چنان قوی است که تنها گوناگونی در کیفیت آموزشی معلمان، می¬تواند سبب ایجاد تفاوت¬های عظیم در عملکرد کودکان گردد [3 ]. در این میان تربیت بدنی یکی از مهمترین بخش¬های نظام آموزش و پرورش است و بنا به گفته فریمن(1988) اهداف تربیت بدنی در راستای اهداف عمومی آموزش و پرورش قرار دارد، که شامل توسعه و شکوفایی جسمی، ذهنی و عاطفی دانش¬آموزان است. این اهداف که ابعاد مختلف کودک را شامل می¬شود موجب بی همتایی تربیت بدنی در میان دروس مختلف شده است. که مسئولیت این امر خطیر (درس تربیت بدنی) در نظام آموزش و پرورش بر عهده معلمان تربیت بدنی می¬باشد[4 ]. صلاحیت معلم به توانایی معلم در برآوردن نیاز¬ها و مطالب حرفه تدریس به میزان کیفی با استفاده از مجموعه¬ای یکپارچه از دانش، مهارت و نگرش گفته می¬شود به طوری که این مجموعه در عملکرد و بازتاب معلم تجلی یابد [5 ] کاستر (2005) صلاحیت¬های معلمان را به پنج دسته اصلی دانش-تحصصی، ارتباطات، سازمان¬دهی، تعلیم و تربیت و صلاحیت رفتاری تقسیم می¬کنند[ 6]. با توجه به تغییرات فراگیر در نظام اجتماعی کل و دیگر خرده نظام¬های وابسته، از جمله نظام آموزش و پرورش و تحولات به وجود آمده در نقش و وظایف معلمان و انتظارات متفاوت دانش¬آموزان و اولیا از آن¬ها، نظام¬های موفق کشورهای پیشرفته صنعتی به اقداماتی در زمینه ارتقای صلاحیت¬های حرفه¬ای معلمان دست زده¬اند و تنها به روش¬های سنتی اکتفا نکرده¬اند، بلکه از روش¬هایی نظیر درس پژوهی، پژوهش¬های مشارکتی معلمان در کلاس تربیت بدنی، اعزام معلمان به خارج از کشور، آموزش از راه دور و ... استفاده می¬کنند [7 ]. با توجه به موارد گفته شده در زمینه آموزش و پرورش و معلمان محقق در این تحقیق به دنبال پاسخ به این سوال است که صلاحیت¬های حرفه¬ای معلمان ورزش در شهر سنندج چگونه است؟ روش شناسی پژوهش روش پژوهش، توصیفی پیمایشی می باشد، همچنین پژوهش با توجه به گردآوری داده¬ها میدانی و به لحاظ استفاده از نتایج، کاربردی می باشد. جامعه و نمونه آماری: جامعه آماری پژوهش شامل کلیه معلمان تربیت¬بدنی شهر سنندج (238 نفر) بود. با استفاده از جدول مورگان تعداد 165 نفر به عنوان نمونه به صورت تصادفی انتخاب شدند. روش جمع آوری داده ها: گردآوری اطلاعات مورد نياز براي اين پژوهش به دو صورت كتابخانه¬اي، و ميداني بود. ابزار اندازه گیری: با توجه به مبانی نظری و پیشینه پژوهش پرسشنامه ای در شش بعد دانش تخصصی، ارتباطات، سازماندهی، آموزشی، رفتاری و فنی طراحی و تدوین شد. قالب پرسشنامه طیف پنج ارزشی لیکرت بود. روایی صوری و محتوای پرسشنامه توسط اساتید و متخصصین تائید و پایایی آن در یک مطالعه مقدماتی به وسیله آزمون آلفای کرونباخ به ترتیب با ضرایب 78/0، 80/0، 80/0، 73/0، 83/0 و 77/0 برای ابعاد شش گانه صلاحیت های حرفه ای معلمان ورزش مورد تایید قرار گرفت. روش های تجزیه و تحلیل آماری: جهت تجزیه و تحلیل داده¬ها از دو روش آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده گردید. از آمار توصیفی (فراوانی، درصد فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و از آمار استنباطی (ویل کاکسون و آزمون فریدمن) با رد پیش فرض طبیعی بودن توزیع داده¬ها استفاده شد. کلیه فرضیه¬های تحقیق در سطح خطای05/0 با استفاده از نرم¬افزار SPSS نسخه 22 تجزیه و تحلیل شد. نتایج جدول 1 صلاحیت های حرفه ای معلمان ورزش شهر سنندج را در وضعیت موجود نشان می دهد. همانطور که مشخص است بالاترین میانگین مربوط به صلاحیت رفتاری (00/4) و پایین ترین میانگین مربوط به صلاحیت فنی (24/3) می باشد. جدول 1. صلاحیت های حرفه ای معلمان ورزش شهر سنندج متغیر میزان تعداد حداقل حداکثر میانگین انحراف معیار جدول 2 رتبه بندی صلاحیت های حرفه ای معلمان را نشان می دهد. با استناد به مقدار آزمون خی¬دو (496/92) که در سطح خطای کوچک¬تر از 01/0 معنادار است،  باید گفت که به لحاظ آماری با اطمینان 99/0 بین صلاحیت¬های حرفه¬ای معلمان تربیت¬بدنی تفاوت معناداری دارد. مقایسه میانگین رتبه¬ها  نشان می¬دهد که صلاحیت رفتاری بیشترین و صلاحیت فنی کمترین میانگین رتبه را نسبت به سایر صلاحیت¬ها دارند. جدول 2. اولویت بدنی صلاحیت های حرفه ای معلمان تربیت بدنی صلاحیت های حرفه ای میانگین رتبه تعداد درجه آزادی خی دو Sig بحث و نتیجه گیری نتایج حاصل نشان داد بین صلاحیت¬های حرفه¬ای معلمان تربیت¬بدنی تفاوت معناداری وجود دارد. مقایسه میانگین رتبه¬ها  نشان می¬دهد که صلاحیت رفتاری بیشترین و صلاحیت فنی کمترین میانگین رتبه را نسبت به سایر صلاحیت¬ها دارند. این نتیجه با نتایج تحقیقات نیکنامی و کریمی (1388)، کاظم¬پور و همکاران (1389) و جلیلی و نیک¬فرجام (1393) همخوانی دارد. البته مقدار همخوانی این نتیجه با نتیجه تحقیق نیکنامی و کریمی (1388) بیش از نتایج تحقیقات دیگر است. چرا که در این پژوهش صلاحیت¬های شخصیتی و اخلاقی در بالاترین، صلاحیت¬های رفتار شناختی و مدیریتی در سطح متوسط و صلاحیت¬های حرفه¬ای و فکری در پایین¬ترین وضعیت خود قرار داشتند. بنابر این نتیجه به معلمان ورزش شهر سنندج پیشنهاد می¬گردد شاخص¬¬های صلاحیت رفتاری (رفتار توأم با احترام، انتقاد پذیر بودن، داشتن رویکرد دموکراتیک، صداقت و رو راستی، درک مسئولیت¬های اخلاقی، پایببندی به ارزش¬ها، تعهد در برابر توسعه حرفه¬ای خود و ایجاد محیط مملو از انصاف) را برای هویت بخشی به حرفه¬ای بودن خود رشد و توسعه دهند. همچنین با توجه به اهمیت زیاد صلاحیت های فنی و  وضعیت ضعیف آن نسبت به دیگر شاخص ها به معلمان تربیت یدنی پیشنهاد می شود، با تمرکز بر روی شاخص¬¬های این صلاحیت (داشتن کارت مربیگری در رشته¬های مختلف، داشتن تناسب اندام، داشتن سابقه بازی حداقل 5 سال، داشتن آگاهی نسبت به آسیب های رایج ورزشی) نسبت به ارتقای خود در این شاخص ها بکوشند.