چکيده

امروزه رقابت‌پذیری شرط اساسی بقا، تداوم و پایداری تولید در اقتصاد جهانی است. براساس آموزه‌های اقتصادی، برخورداری از مزیت نسبی به شرط وجود مزیت نسبی است. در حال حاضر می‌توان سه نوع نظام سنتی، نیمه‌صنعتی و صنعتی را در عرصه دامپروری کشور شناسایی کرد. در این راستا بهره‌برداری‌ها نیمه‌صنعتی حد واسط دو سیستم سنتی و صنعتی است و با توجه به روند صنعتی‌شدن صنعت دامپروری، بسیار حائز اهمیت است که این سیستم از مزیت نسبی برخوردار باشد. باوجود گذشت بیش از نیم قرن از حضور سیستم‌های نوین گاوداری در عرصه تولید شیر و گوشت کشور، مطالعات اقتصادی اندکی درخصوص این سیستم‌ها صورت گرفته است. پژوهش حاضر با هدف بررسی مزیت نسبی تولید گاوداری‌های نیمه‌صنعتی انجام شده است. با توجه به گستردگی فعالیت‌های دامی در پهنه جغرافیایی کشور و محدودیت‌های جمع‌آوری داده‌های میدانی، و با توجه به ترکیب مشابه گله‌های استان زنجان با ترکیب کشور، این استان به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب و داده‌های میدانی از گاوداری‌های نیمه‌صنعتی این استان گردآوری شد. بر این اساس، شاخص‌های هزینه تولید منابع داخلی، DRC، نسبت هزینه به منفعت اجتماعی، SCB، و منفعت خالص اجتماعی، NSP، به ترتیب، 533/0، 833/0 و 2595 میلیون ریال محاسبه شد. این نتایج حاکی از وجود مزیت نسبی در گاوداری‌های نیمه‌صنعتی استان زنجان است. تحلیل‌ها نشان داد عملکرد بالای تولید در گاوهای اصیل دلیل اصلی این مسأله است به‌طوری که حتی اگر شیر هر رأس گاو شیرده در هر روز تا 18 کیلوگرم کاهش یابد این سیستم کماکان دارای مزیت نسبی خواهد بود. به این ترتیب، پایداری فعالیت این سیستم در عرصه رقابت بین‌المللی مورد تأیید قرار می‌گیرد.