چکيده

مقدمه سرمایه گذاری در بازاریابی ورزشی در سراسر جهان برای شرکتها و سازمانهای متعدد که در ورزش هستند و بر بازار جهانی به عنوان مقدمه ای بر دستیابی به موفقیتهای اقتصادی و مالی تمرکز دارند اتفاق می افتد. درخواست های جهانی از ورزش به این دلیل است که ارزش صنعت ورزش 141 میلیارد دلار تخمین زده شده است (9). در میان همه ورزش ها، فوتبال بیشترین گستردگی و انتشار را در قرن بیستم داشته (7) و سهم عمده ای از کل صنعت ورزش را به خود اختصاص داده است (1). امروزه فوتبال به بازاری تبدیل شده که میلیارد ها دلار سرمایه گذاری بر روی آن انجام می شود. هزینه های افراطی نقل و انتقالات، مبالغ نجومی برای امضای قرارداد با فوتبالیست ها، مجادله و رقابت بین اسپانسرها برای جذب ستاره ها جهت ترویج و تبلیغ محصولات، مذاکرات بی پایان برای بدست آوردن حق پخش تلویزیونی، تلاش مدیران حرفه ای برای پیدا کردن سرمایه گذاران بالقوه از طریق تلاش در جهت الگو نمودن تیم خود، همه این ها تنها جزئی از دنیای فوتبال امروز است (4).  باشگاه ها با توجه به افزایش هزینه های باشگاه های ورزشی و رقابت فشرده برای جذب سرمایه های ورزشی از قبیل بازیکنان، مربیان و امکانات ورزشگاهی و کسب رتبه های بالاتر در مسابقات به دنبال حصول بیشترین درآمد از امکانات موجود هستند (6). در حالی که باشگاه های فوتبال در نقاط مختلف دنیا از پتانسیل صنعت فوتبال برای درآمدزایی هر چه بیشتر خود استفاده می کنند، اما باشگاه های فوتبال ایران هنوز نتوانسته اند از این فرصت که در صنعت فوتبال وجود دارد استفاده مطلوب را ببرند. با توجه به موارد مذکور این سوال مطرح است که موانع درآمدزایی باشگاه های فوتبال ایران چیست؟ روش شناسی پژوهش روش پژوهش حاضر، روش تحقیق آمیخته از نوع اکتشافی متوالی (کیفی - کمی) می باشد. همچنین این پژوهش از منظر هدف، کاربردی محسوب می شود. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و روشهای میدانی (مصاحبه و پرسشنامه) جمع آوری شد. جامعه آماری تحقیق شامل مدیران عامل و اعضای کمیته بازریابی 18 باشگاه لیگ برتر فوتبال ایران، اساتید مدیریت ورزشی دانشگاه های دولتی سراسر کشور و اعضای کمیته بازاریابی فدراسیون فوتبال بود. روش نمونه گیری در مرحله مصاحبه به صورت نظری (هدفمند) انجام گرفت و مصاحبه ها تا رسیدن به مرحله اشباع ادامه یافت. در مجموع تعداد 15 مصاحبه با 12 نفر انجام شد. در مرحله نهایی و توزیع پرسشنامه، روش نمونه گیری کل شمار بود و پرسشنامه ها به دو شکل حضوری و الکترونیکی توزیع گردید. در مجموع تعداد 124 پرسشنامه سالم مورد تحلیل قرار گرفت. کلیه موانع شناسایی شده در درآمد زایی باشگاه های فوتبال که از مطالعات محقق و مصاحبه ها شناسایی شد، به صورت پرسشنامه (عواملی به عنوان موانع تاثیر گذار انتخاب شدند که اکثریت متخصصین مورد مصاحبه بر روی آنها اتفاق نظر داشتند) در میان نمونه آماری پژوهش توزیع و میزان اهمیت هر مانع مشخص گردید. در انتها با استفاده از آزمون فریدمن بوسیله نرم افزاری اس پی اس اس موانع رتبه بندی شد. یافته ها از مطالعات محقق و مصاحبه ها 21 مانع درآمدزایی، در باشگاه های فوتبال ایران شناسایی شد. با استفاده از آزمون فریدمن این 21 مانع رتبه بندی شد. نتایج آزمون فریدمن در جدول 1 نشان داده شده است. با توجه به اینکه 05/0 p< می باشد، تفاوت رتبه ها از نظر آماری معنادار است. بحث و نتیجه گیری در میان موانع درآمدزایی باشگاه های فوتبال ایران، وابسته بودن باشگاه ها به منابع دولتی (تزریق پول های دولتی سهل الوصول) به عنوان مهمترین مانع شناسایی شد. باشگاهی که می داند در صورت کسب هر نتیجه و طی هر مسیری برای وی پولی در نظر گرفته شده است، بدون شک بیشتر از اینکه به فکر درآمدزایی باشد به فکر خرج پول های دریافتی است. در این میان دولت و وزارت ورزش باید بدانند که تزریق این پول ها به باشگاه ها آنها را از نظر اقتصادی منفعل خواهد ساخت. باید به مرور زمان و طی چند سال از مقدار این پول ها کاسته شود و در نهایت مقدار تزریق این پول ها به صفر برسد. باشگاه ها نیز باید همزمان با کاهش پول دریافتی از طرف دولت، تلاش خود را به منظور کسب درآمد بیشتر انجام دهند. دومین مانع درآمدزایی باشگاه های فوتبال، عدم شفافیت مالی باشگاه ها می باشد که در واقع مانعی جهت حمایت حامیان و شرکای تجاری می باشد. این مانع با قوانینی که کنفدراسیون فوتبال آسیا باشگاه ها را به شفافیت مالی مجبور کرده تا اندازه ای زیادی حل خواهد شد. در مورد مانع سوم، عدم اقتصاد رقابتی در کشور، خود باشگاه ها کار زیادی نمی توانند انجام دهند اما با خصوصی شدن شرکت های دولتی و اجرای اصل 44 قانون اساسی به مرور زمان این مشکل نیز تا اندازه زیادی بر طرف خواهد شد. در مورد مانع چهارم یعنی ضعف فرهنگ هواداری، باشگاه ها باید به هواداران آموزش های لازم را بدهند. هواداران باید بدانند که حمایت آنها از باشگاه فقط حمایت معنوی و اجتماعی نیست، باشگاه ها به حمایت های مالی هواداران نیز نیاز دارند(5). باشگاه ها باید برای ایجاد یک فرهنگ هواداری مطلوب و همه جانبه برنامه داشته باشند، کمک گرفتن از رسانه ها در این مورد می تواند کمک کننده باشد، همچنین هماهنگی و انسجام خود باشگاه ها نیز می تواند در ایجاد فرهنگ مناسب هواداری کمک کننده باشد. و در مورد ضعیف بودن برند به عنوان پنجمین مانع پر اهمیت، باشگاه ها باید بدانند که برند باشگاه با ارزش ترین دارایی یک باشگاه محسوب می شود(3)، این برند باشگاه است که حامیان را به طرف یک باشگاه جذب می کند(8).  باشگاه ها باید بدانند که پیشینه باشگاه، استادیوم باشگاه، وجود بازیکنان ستاره و محبوب، کسب موفقیت های ورزشی و مواردی از این قبیل بر برند یک باشگاه تاثیر گذار هستند. امروزه موفق ترین باشگاه ها به خوبی می دانند که درک ارزش برند جهت گرفتن تصمیمات استراتژیک ضروری می باشد(2)