چکيده

چکيده: قاضي عبدالجبار گرچه به عنوان متكلم معتزلي مشهور است، با توجه به نظرات اخلاقي او در كتب كلامي بي شك مي توان او را يك فيلسوف اخلاق نيز ناميد. در اين مقاله ما در صدد هستيم تا نظرات اخلاقي او را در باب اخلاق هنجاري و فرا اخلاق بيان كنيم. عبدالجبار يك فيلسوف اخلاق عقل گرا است كه منشا الزامات اخلاقي را عقل دانسته و درستي و نادرستي اعمال را به وسيله عقل قابل كشف مي داند. او يك ذات گراست يعني درستي و نادرستي اعمال را ناشي از ذات اعمال مي داند نه عوامل خارجي. او يك وظيفه گراي قاعده نگر است و معتقد به قواعد و وظايف اخلاقي است كه انسانها موظف به انجام آنها هستند. او يك شهودگرا و مبناگراي اخلاقي است يعني معتقد به قضاياي پايه اخلاقي است كه قابل شهود عقلاني هستند. اين قضايا كه بيانگر اصول اخلاقي اند، بديهي وضروري بوده و مبناي تعيين وظايف ديگر (نظري و اكتسابي) هستند. کليدواژگان: فلسفه اخلاق، وظيفه گرايي، مبناگرايي، شهودگرايي، حسن، قبح، وجوه، عبدالجبا