بازدید:13687 بروزرسانی: 14-12-1401
فرزانه ذوالحسنی
جایگاه معرفت شناختی عقل عملی نزد ابن سینا |
ابنسینا با خارج کردن قضایای کلی مربوط به عمل، از قلمرو عقل عملی، جایگاهی متفاوت برای این قوه ترسیم میکند. بیان شیخ درباره محرکه و مدرکه بودن عقل عملی متهم به تعارض است. در راستای حل این تعارض میتوان نشان داد که با وجود تأکید شیخ بر محرکه بودن عقل عملی، ارتباطهای سه جانبهای که وی برای عقل عملی با بدن و عقل نظری و نفوس افلاک قائل است، مستلزم نوعی ادراک برای عقل عملی است. این قوه در ارتباط با عقل نظری کلیات عقلی را برگرفته و در قیاس های عملی خود به کار میبندد. در ارتباط با بدن از ادراکات جزئی قوه متخیله بهره میبرد و در اتصال با نفوس افلاک، حقایق جزئی را شهود میکند؛ اما عقل عملی ادراک به معنای اتصال مستقیم به عقل فعال و دریافت حقایق کلی را ندارد. بدین سبب شیخ معنای ادراک و تعقل را در عقل عملی و نظری یکسان نمیداند و اطلاق نام عقل بر این دو را اشتراک لفظی به شمار آورده، بر محرکه بودن عقل عملی تأکید میکند. کلیدواژه ها : عقل عملی ،عقل عملی ،عقل نظری ،قوه مدرکه ،قوه محرکه ،نفوس افلاک ،ابن سینا |