چکيده

اگر چه دوره کواترنری در بین دوره های زمین شناسی دوره بسیار کوتاهی محسوب می شود ولی همین زمان بظاهر کوتاه زمین شناسی در نزد ژئومورفولوژیست ها که فرم های سطحی زمین را در ارتباط با  فرایندهای مختلف درونی و بیرونی  بررسی می کند اهمیت بسیاری دارد. در بخش زیادی از این دوره زمانی کوتاه، اقلیم سیاره زمین دستخوش تغییراتی شده، که این تغییرات با انبساط زمستان های نیمکره شمالی (عصرهای یخبندان) و یا انبساط تابستان های آن (عصرهای بین یخبندان) در یک دوره زمانی بلند مدت شباهت زیادی دارد. همین عامل باعث شده که فرم هایی در سطح زمین ایجاد شود که این فرم ها با فرایندهای کنونی انطباق زیادی نداشته باشد و نوع و زمان ثبات شرایط اقلیم کنونی نیز به گونه ای نبوده که توانسته باشند فرم ها را تغییر دهد. روی این اصل  می توان فرم های کنونی را به فرایند های یخچالی یا بین یخچال نسبت داد. فرم های مناطق کوهستانی ایران شباهت زیادی به سیرک هایی یخچالی دارد هر چند امروزه امکان توسعه یخچال در چنین مناطقی نیست و ارتفاع برف مرز دائمی بالاتر از مرتفع ترین نقاط کوهستانی موجود برآورد می گردد ولی بررسی فرم ها نشان دهنده تسلط فرایند یخچالی در چنین مناطقی است. کوه الوند همدان با ارتفاع بیش از 3500 متر و عرض جغرافیایی بیش از 5/34 درجه شمالی یکی از این نواحی است. علاوه بر آن تغییر محسوس امتداد ناهمواری ها از امتداد غربی– شرقی به امتداد شمالی- جنوبی در این منطقه، بررسی اثرات چنین تغییراتی را بر وضعیت فرایندها فراهم می سازد. وجود چنین مسائلی بررسی فرایندهای کواترنری منطقه را با استفاده از شیوه های مختلف، از جمله؛ روش رایت ضروری می سازد.