چکيده

با وجود این که کواترنر از نظر زمانی، تنها 2 میلیون سال اخیر حیات زمین را شامل می‏شود، با این حال حوادث بسیاری را در بر داشته‏ا‏ست که آن را از سایر دوره‏ها‏ی زمین شناسی متمایز ساخته‏ا‏ست، اما همین دوره کوتاه زمین شناسی در بررسی فرم‏ها‏ی سطح زمین که توسط فرایند‏ها‏ی درونی و بیرونی ایجاد شده‏ا‏ند بسیار اهمیت دارند.کواترنر وارث بخش عمده تغییر وتحولات زمین است، اما آن چه در مطالعات کواترنر بیشتر مورد توجه قرار می‏گیرد، تغییرات سریع آب و هوایی است. نوسانات شدید و متناوب اقلیمی، یکی از ویژگی‏ها‏ی مهم در دوران کواترنر می‏باشد. شدت نوسانات اقلیمی در این دوره به حدی است که از آن به عنوان«تغییرات اقلیمی»یاد می‏کنند، زیرا تحولات آب و هوایی منجر به پیدایش دوره‏ها‏ی یخچالی و بین یخچالی گردیده‏ا‏ست. پیدایش یخچال‏ها‏ به کواترنر نسبت داده شده‏ا‏ست.زمان کوتاهی است که دوران کواترنر در دانش زمین شناسی و جغرافیای طبیعی جای پراهمیتی پیدا کرده‏ا‏ست.در این دوره زمین متحمل یخبندان‏ها‏ی متوالی ناشی از تغییرات آب و هوایی شده‏ا‏ست، که با پیشروی و پسروی دریا و تناوب فرسایش و رسوبگذاری همراه بوده‏ا‏ست. روستای سهرین که در استان زنجان واقع شده‏ا‏ست، یکی از مناطقی است که احتمال وجود یخچال در دوره کواترنر را دارد که در این پژوهش به شناسایی شواهد یخچالی در این حوضه آبریز پرداخته شده‏ا‏ست، آثار چند سیرک بر روی نقشه توپوگرافی مشخص شده‏ا‏ست و بعد خط برف مرز دائمی به روش رایت و خط تعادل آب و یخ در این حوضه تعیین شده‏ا‏ست.پس از تعیین برف مرز، دمای کنونی و بارش کنونی آن محاسبه شد.خط برف مرز 2500 متر در گذشته بوده‏ا‏ست که معادل صفر درجه سانتی گراد است و خط تعادل آب و یخ در 1700 متر می‏باشد که معادل 5 درجه سانتی گراد است. اشکالی مانند سیرک، یخرفت  دره‏ها‏ی یخچالی و زبانه‏ها‏ی یخی از مهم ترین اشکال به جا مانده از یخچال‏ها‏ در منطقه سهرین می‏باشند.