چکيده

زاويه‌ارتفاع خورشيدي يکي از عواملي است که بر ميزان انرژي دريافتی زمین از خورشيد اثر مي‌گذارد که در درجه اول به عرض جغرافيايي، زمانِ روز و ماه و فصلِ سال در درجه بعد به مقدار و جهت شيب زمين بستگي دارد. براي برآورد زاويه‌ارتفاع خورشيد در سطوح شيب‌دار فرمول‌هاي متعددي ارائه شده‌است. در اين‌جا با استفاده از يکي از فرمول‌هاي تجربي که فاکتورهاي فوق (فاکتورهای مؤثر در زاویه‌ارتفاع خورشیدی) را مد نظر قرار داده و برنامه نویسی در محیط c++، متوسط سالانه زاويه‌ارتفاع خورشيد را در سطوح شيب‌دار مختلف (از صفر تا 90 درجه) در 16 جهت اصلي و فرعي و در تک‌تک عرض‌هاي جغرافيايي ايران (از 25 تا 40 درجه شمالي) برآورد شده است. سپس با استفاده از ارقام برآوردی، روابط بين زاويه شيب زمين بر حسب درجه را با زاويه‌ارتفاع خورشيدي، در عرض‌های جغرافيايي مختلف ایران در جهت‌های مختلف، محاسبه شده است. از اين‌گونه روابط مي‌توان تحليل‌هاي متعددي نمود از جمله مي‌توان شيب سطوحي از زمين را که زاويه‌ارتفاع خورشيدي در آن‌ها کمترين و يا بيشترين تمايل را دارد، مشخص کرد و زاویه‌ارتفاع خورشیدی را در هر شیب و جهتی برآورد نمود. واژه‌هاي کليدي: ارتفاع خورشيدي، سطح شيب‌دار، جهت، عرض جغرافيايي، زمان، روابط فیزیکی.