چکيده

در این پژوهش، به منظور تعیین مدل دولومیتی شدن سازند سلطانیه، از یک رخنمون مناسب در 35 کیلومتری جنوب­باختر شهر زنجان استفاده شده است. سازند سلطانیه در برش مورد مطالعه، 985 متر ضخامت دارد که به طور هم­شیب و مشخص بر روی شیل­ها و ماسه­سنگ­های سازند بایندر قرار گرفته است و در بالا نیز توسط شیل­ها و ماسه­سنگ­های قرمز رنگ سازند باروت پوشیده شده است. توزیع و گسترش دولومیت­های سازند سلطانیه، موازی با طبقه­بندی و لایه­های رسوبی است و دارای گسترش جانبی قابل ملاحظه­ای است. در داخل لایه­های دولومیتی به وفور آثار جلبک­های سبز - آبی (استروماتولیت­ها) و همچنین ندول­ها و نوارهای چرت شناسایی شده است. بر اساس شواهد صحرایی، پتروگرافي و ژئوشیمیایی (XRD و ICP-OES)، چهار نوع دولوميت، در سازند سلطانیه تشخيص داده شده است، که عبارتند از دولومیت­های ریز بلور یا دولومیکرایت، دولومیت­های متوسط بلور متراکم و نیمه شکل‌دار، دولومیت­های درشت بلور نیمه شکل­دار تا بی­شکل و در نهایت سیمان دولومیتی پر کننده حفرات سنگ. در این دولومیت­ها، شواهدی از وجود بلورهای دولومیت زین­اسبی یا سدل مشاهده نشده است. نتایج این تحقیق بیانگر تشکیل این دولومیت­ها در یک محیط دیاژنزی دفنی کم­عمق تا نسبتاً عمیق توسط سیالات دریایی با شوری متوسط (میانگین سدیم 325 پی­پی­ام)، در اثر تراوش آب دریای تبخیر شده به داخل پلت­فرم کربناته سازند سلطانیه در منطقه مورد مطالعه است. مقادیر پایین استرانسیم (میانگین 47 پی­پی­ام) و نسبتاً بالاتر آهن (میانگین 3088 پی­پی­ام) و منگنز (میانگین 453 پی­پی­ام) در دولومیت­های درشت­بلورتر، احتمالاً بیانگر افزایش اندازه بلورهای دولومیت و تبلور مجدد بلورهای دولومیت در طی تدفین است. مقادیر ناچیز باریم (میانگین 12 پی­پی­ام) و نبود دولومیت­های زین­اسبی در داخل توالی دولومیتی سازند سلطانیه نیز احتمالاً بیانگر دخالت نداشتن محلول­ها و سیالات گرمابی در طی فرایند دولومیتی شدن کربنات­های سازند سلطانیه در منطقه مورد مطالعه است.