چکيده

به منظور مطالعه روابط منبع- مخزن در گیاه خربزه و ارزیابی اثرات تنش کم‌آبی و محل نگهداری میوه روی ساقه بر عملکرد و صفات کمی و کیفی میوه، آزمایشی به صورت کرت‌های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات باغبانی دانشگاه تهران واقع در کرج اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه سطح آبیاری (شروع آبیاری در نقطه پتانسیل ماتریک 50- ، 65- و 75- سانتی‌بار)، چهار سطح تراش (نگهداری میوه در گره‌های دوم، چهارم، هفتم و شاهد بدون تراش) و دو توده خربزه ایرانی (زرد‌جلالی و سوسکی‌سبز) بود. نتایج نشان داد که وزن میوه و عملکرد تحت تاثیر تنش کم‌آبی قرار گرفت و کمترین مقدار وزن میوه و عملکرد در تنش دوم (شروع آبیاری در نقطه پتانسیل 75- سانتی بار) بدست آمد. میوه‌های نگهداری شده در گره هفتم، بیشترین وزن میوه و عملکرد کل را نشان دادند. تنش کم آبی سبب افزایش ماده خشک میوه گردید. همچنین توده زرد‌جلالی در مقایسه با سوسکی‌سبز دارای درصد ماده خشک و سفتی گوشت میوه بالایی بود. بیشترین درصد مواد جامد محلول در تنش اول (شروع آبیاری در نقطه پتانسیل 65- سانتی بار) مشاهده شد. محتوای فروکتوز و ساکارز به ترتیب در شرایط تنش دوم و اول حداکثر بودند. میوه‌های گره هفتم بالاترین درصد مواد جامد محلول و سطوح فروکتوز و ساکارز را به خود اختصاص دادند. سطح گلوکز در میوه‌های گره چهارم حداکثر بود. تیمار تنش کم آبی دوم باعث پیشرسی میوه (9/36 روز) در مقایسه با آبیاری معمولی(شروع آبیاری در نقطه پتانسیل50- سانتی بار) و تنش اول گردید. میوه‌هایی که در گره دوم رشد یافتند چهار روز زودتر از گیاهان بدون تراش به مرحله برداشت رسیدند. تنش کم‌آبی تولید کل مواد فتوسنتزی را کاهش داد و شیرینی میوه‌ها را بهبود بخشید. همچنین تنش کم‌آبی و تراش بوته باعث پیش‌رسی محصول گردید.