چکيده

چکیده هدف از این مطالعه بررسی ناهنجاری‌ها و چرخه‌های آب قابل بارش جوّ ایران زمین است. بدین منظور داده‌های فشار و نم ویژه طی دورة 1950-2010 از پایگاه داده‌های NCEP/NCAR وابسته به سازمان ملی جوّ و اقیانوس‌شناسی ایالات‌ متحده استخراج و تجزیه‌وتحلیل شد. برای انجام محاسبات از امکانات برنامه‌نویسی در محیط نرم‌افزار Grads و Matlab و نیز برای انجام عملیات ترسیمی از نرم‌افزار Surfer بهره گرفته شد. نتایج بررسی ناهنجاری‌های آب قابل بارش جوّ ایران نشان داد که نواحی سواحل به دلیل هم‌جواری با منابع عظیم رطوبتی خلیج‌فارس، دریای عمان و دریای خزر دارای ناهنجاری‌های مثبت و نواحی مرکزی، نواحی مرتفع و شمال‌غرب و شمال‌شرق کشور به دلیل دور بودن از منابع رطوبتی و متأثر بودن از ارتفاعات دارای ناهنجاری‌های منفی است. نتایج حاصل از تحلیل چرخه‌ها نشان می‌دهد که چرخه‌های کوتاه‌مدت دو تا پنج ساله بیشترین حاکمیت را در کشور داشتند. با وجود این، بیشترین چرخه‌های کوتاه‌مدت در نواحی جنوب‌شرق رخ داده است. بیشتر دانشمندان چرخه‌های دو و سه ساله را با ال‌نینو – نوسانات جنوبی و گردش عمومی جوّ و جریانات مداری مرتبط می‌دانند. همچنین، چرخه‌های دو تا پنج‌ساله را به رخداد ال‌نینو مربوط دانستند. کلیدواژگان ایران؛ آب‌ قابل بارش؛ تحلیل همسازه‌ها؛ ناهنجاری‌های آب‌ قابل بارش