چکيده

چکيده: فرين هاي بارشي در هر نقطه، به بارشهاي نادر و نابهنجار گفته مي شود كه در دنباله و دور از نقطه تمركز توزيع فراواني (ميانگين و يا ميانه) بارش آن نقطه قرار گرفته باشد. اخيراً فرينهاي بالا و دنباله بالايي توزيع فراواني بارش مورد توجه بسيار بودهاند. در اين راستا به فراخور ويژگيهاي جغرافيايي هر پهنه، آستانههاي متعدد و متنوعي براي اين ويژگي بارش معرفي و به كار گرفته شده است. يكي از نمايههاي پركاربرد مربوط به بارشِ روزانه، مبتني بر چندك هاي توزيع فراواني مشاهدات ميباشد. در نوشتار حاضر، تحليل مكاني ـ زماني بارش هاي فرينِ بالاي بارش روزانه شمال غرب ايران براساس داده هاي شبكه اي حاصل از تعداد 729 ايستگاه همديد، اقليم شناسي و باران سنجي سازمان هواشناسي كشور و ايستگاه هاي باران سنجي وزارت نيرو طي دوره 1967-2007 و نيز بر پايه صدكِ نودِ توزيع فراواني بارش مورد بررسي قرار گرفت. توزيع احتمال بارش براي هر ياخته از شبكه داده اي برآورد و آستانه صدك 90 توزيع فراواني مربوط به هر ياخته محاسبه شد. تعداد روزهاي توام با بارش بيش تر يا مساوي صدك هاي90 از توزيع هر ياخته محاسبه و تعداد ياخته هايي كه از آستانه مزبور به دست آمد، شمارش شد. بدين ترتيب چند پهنه توام با بارش فرين حاصل گرديد. به منظور تحليل زماني بارش هاي فرين، تغييرات بلندمدت فراواني سالانه اين نوع بارش ها براي گستره هاي مختلف مورد بررسي قرار گرفت. روند كاهشي معنيدار براي بارش هاي فرين تنها براي بارش هايي با گستره 30-20 درصد ديده شد. در حالي كه بارش هاي فرين با گستره بيش تر، ايستا بوده اند. همچنين تحليل ماهانه بارش هاي فرين نشان داد كه به جز براي گستره تحت تاثير70-60 درصد، بيش ترين دفعات وقوع بارش هاي فرين در ماه آوريل بوده است. دومين ماه به لحاظ فراواني بيشينه براي گستره هاي 20-10، 30-20 و نيز 40-30 درصد از مساحتِ زيرِ پوششِ بارش هاي فرين، ماه مي است. در گستره 40-50 ، 50-60، ماه مارس به لحاظ فراواني رخداد بارش هاي فرين در مقام دوم قرار دارد. در حالتي كه 70-60 درصد گستره مورد مطالعه زير پوشش بارش هاي فرين باشد، ماه هاي مارس، مي و اكتبر با فراواني هاي برابر (2 بار براي هرماه)، فراواني بيشينه را به خود اختصاص داده اند