چکيده

چکيده علاوه بر مركز توزيع فراواني (ميانگين)، تغييرات اقليمي از طريق مطالعه انتهاي توزيع (فرين ها) نيز قابل رديابي است. از آن جا كه پديده تغيير اقليم از الگوي زماني- مكاني برخوردار است، به تبع آن تغيير مقادير فرين نيز تابع اين الگو بوده، در همه جا و هميشه به طور همسان و يكسان عمل نمي‌كند. از اين رو رديابي اين پديده مي‌بايست براساس تفكيك زماني- مكاني كوچك انجام شود. بدين دليل بررسي رفتار عناصر اقليمي در مقياس زماني كوچك (حداقل روزانه) و در مقياس مكاني نقطه‌اي نتايج دقيق‌تري را به دنبال خواهد داشت. به منظور رديابي تغيير فرين‌هاي اقليمي، شاخص‌هاي مختلفي از طرف مجامع علمي و دانشمندان مختلف ارائه شده است. در اين تحقيق با استفاده از مفهوم صدك‌ها براي تعريف مقادير فرين بارش روزانه زنجان طي دوره آماري 2006-1961، روند بارش‌هاي سنگين (صدك نود، نود و پنج و نود و نه) و بارش‌هاي كم مقدار (صدك‌هاي دهم، پنجم و اول) به لحاظ مقدار، فراواني و سهم‌شان در بارش سالانه مورد تحليل قرار گرفت. در اين راستا دو گونه تغيير در معرض توجه قرار گرفت. اول روند تغييرات بلند مدت براساس روش‌هاي ناپارامتري بررسي شد و دوم چرخه‌هاي سالانه فرين‌ها بررسي شد. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد كه مجموع بارش‌هاي حاصل از صدك اول و نود و پنجم و نيز سهم آن‌ها حاوي روند كاهشي معني دار و يك جهش در آغاز دهه 1980 بوده است. همچنين از اين دهه بارش‌هاي منفردي در زمره بارش‌هاي صدك پنجم و صدك دهم رخ داده‌اند. مجموع بارش‌هاي حاصل از صدك اول و تمامي صدك‌ها علاوه بر روند، حاوي چرخه‌هاي 3-2 ساله نيز بوده‌اند. فراواني رخداد بارش‌هاي حاصل از صدك اول نيز رو به كاهش نهاده است. درحالي كه فراواني بارش‌هاي حاصل از صدك نود و پنجم فاقد روند معني‌داري است. از اين رو مي‌توان استنباط نمود كه از شدت بارش‌هاي مزبور كاسته شده‌اند. واژه‌هاي كليدي: بارش فرين، تحليل طيفي، تغيير اقليم، چرخه، روند ناپارامتري