چکيده

چکيده: تمام بخار آب موجود در ستوني از جو (از سطح زمين تا انتهاي وردسپهر) را آب قابل بارش گويند. آب قابل بارش يكي از مهم ترين عناصر موثر بر ريزش جو به ويژه بارش مي باشد كه شناخت رفتار آن همواره مورد توجه اقليم شناسان بوده است. از اين رو آب قابل بارش در بررسي تغييرات كوتاه و بلند مدت جو مورد توجه مي باشد. به منظور محاسبه آب قابل بارش در جو ايران و روند تغييرات آن، ارتفاع آب قابل بارش روزانه محاسبه گرديد. داده هاي لازم از پايگاه داده هاي NCARNCEP/NCAR وابسته به سازمان ملي جو و اقيانوس شناسي ايالات متحده طي دوره 1389- 1341 به دست آمد. اين داده ها با تفكيك زماني 4 ساعته (ساعت هاي، 00، 06، 12 و 18 به وقت گرينويچ) و توان تفكيك مكاني 5/2 × 5/2 درجه قوسي در دسترس است. در اين مطالعه به منظور تحليل روند از روش رگرسيون و آزمون من-كندال بهره گرفته شد. براي انجام محاسبات از امكانات برنامه نويسي در محيط نرم افزارGrads و نرم افزارMatlab و نيز براي انجام عمليات ترسيمي از نرم افزار Surfer بهره گرفته شد. نتايج حاصل از اين مطالعه نشان داد كه ضريب تغييرپذيري مكاني آب قابل بارش در ايران بسيار زياد و به شدت تحت تاثير ارتفاعات مي باشد؛ به طوري كه بيشتر ين ضريب تغييرات آب قابل بارش در ارتفاعات به ويژه در امتداد كوه هاي زاگرس مي باشد. كم ترين ميزان تغييرپذيري مربوط به نواحي مركزي و سواحل درياي خزر و خليج فارس مي باشد. بررسي روند بلندمدت نيز نشان داد كه آب قابل بارش در تمامي ساعت هاي مورد مطالعه در سراسر ايران داراي روند كاهشي بوده است. اين روند در بيش از 70 درصد پهنه كشور و در سطح 95 درصد اطمينان معني دار مي باشد؛ اما در همه ساعات، نواحي جنوب شرق با وجود برخورداري از تغييرات بلند مدت كاهشي، فاقد روند معني دار بوده است. کليدواژگان: