چکيده

سامانه اطلاعات جغرافیای GIS از جمله فناوری های نوین برای تحلیل بزهکاری است. به وسیله این ابزار به نحو مؤثری می تواند جهت مقابله با ناهنجاری ها و پیشگیری از وقوع بزهکاری اقدام نمود. تهیه پایگاه داده ای مکانی[1] مربوط به انواع بزهکاری و بزهکاران و بزه دیدگان با امکان مدیریت کارآمد برای ورود، ذخیره سازی، بهنگام سازی و بازیابی اطلاعات همراه با سرعت، دقت و کیفیت بالاتر و با صرف هزینه کمتر از این قابلیت های مهم این فناوری است. به کمک این ابزار می توان انواع نقشه های بزهکاری[2] ساده و  نقشه های ترکیبی و موضوعی برای تشخیص الگوهای مکانی، زمانی و موضوعی بزهکاری تهیه نمود. شناسایی و تحلیل کانون های جرم خیز[3] یا محدوده های با تراکم بیشتر بزهکاری در واحد زمان که میتواند یک محله، چند خیابان مجاور هم و یا یک مجتمع مسکونی باشد از دیگر توانمندیهای این سامانه به شمار می رود. بدین وسیله دادگستری و پلیس می تواند محدوده ای با نرخ بزهکاری بالقوه را شناسایی و تدابیر لازم جهت کنترل هرچه بیشتر این مکانها ار اتخاذ کنند و از وقوع بسیاری از ناهنجاری ها پیشگیری نمایند. توانایی سامانه اطلاعات جغرافیایی در ترکیب داده های مکانی،زمانی بزهکاری با دیگر داده های توصیفی مرتبط با آن از دیگر کاربردهای ارزشمند این فناوری محسوب می شود. با تلفیق داده های مکانی – زمانی و موضوعی بزهکاری، دیگر خصیصه های کالبدی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی محیط های شهری می توان میزان تأثیر این ویژگیها را در ارتکاب بزه مشخص نمود. این تحلیل ها راهگشای برنامه ریزان، طراحان، معماران و مدیران شهری است تا نسبت به طراحی و ساخت فضاهای مقاوم در برابر بزهکاری[4] اقدام نمایند. پیش بینی محل های احتمالی وقوع جرم در آینده، برآورد نیرو و تجهیزات مورد نیاز جهت مقابله با این ناهنجاری ها، ارزیابی مکان های احتمالی سکونت مجرمین زنجیره ای، امکان تحلیل شبکه و انتخاب کوتاهترین مسیر جهت حضور سریع پلیس در صحنه جنایت، تعقیب و دستگیری بزهکاران در حال فرار و کمک رسانی به مصدومین از دیگر کاربردهای این فناوری است. با وجود توانمندی این فناوری و ضرورت استفاده از آن در پیشگیری و کنترل ناهنجاری ها در سطح  کشور تاکنون اقدامی در خور جهت به کار گیری این فناوری صورت نپذیرفته است. مقاله حاضر کوشیده است ضمن ارزیابی کاربردهای مختلف سامانه های اطلاعات جغرافیایی در تحلیل فضایی، زمانی بزهکاری، مشکلات و تنگناهای استفاده از این فناوری ها را در نظام دادگستری و پلیسی کشور برشمارد و راهکارهایی برای تجهیز هرچه بهتر و کارآمدتر نظام قضایی - انتظامی به این فناوری ارائه دهد.   Key word: Crime Analysis, Prevention, Geographic information Systems, GIS