چکيده

کم¬آبیاری یکی از راهکار¬های موثری است که می¬تواند علاوه بر کاهش مصرف آب و حفظ منابع آب، باعث افزایش کارایی مصرف آب گردد بدون اینکه تأثیر عمده¬ای در اقتصاد تولید محصول داشته باشد. در این تحقیق اثر کم‌آبیاری و افزایش راندمان توزیع آب آبیاری از طریق تغییر سیستم آبیاری (سنتی به تحت فشار) بر محصولات دشت تبریز (گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی، ذرت علوفه‌ای و پیاز) بررسی شد. اطلاعات گیاهان از سایت جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی استخراج شد. میانگین بلند مدت داده‌های روزانه هواشناسی ایستگاه سینوپتیک تبریز جهت محاسبه نیاز آبی گیاهان مورد استفاده قرار گرفت. نیاز آبی خالص و ناخالص گیاهان در حالت آبیاری سطحی و تحت فشار از طریق نرم¬افزار  Cropwat 8.0محاسبه شد. سپس اثر اعمال کم‌آبیاری پیوسته در 3 مرحله توسعه، میانی و انتهایی رشد گیاه و عدم اعمال کم‌آبیاری در مرحله اول رشد در دو سطح 5 و 10 درصد بر میزان کاهش محصول و نیاز آبی خالص و ناخالص گیاهان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد با تغییر سیستم آبیاری گوجه‌فرنگی از سطحی به قطره‌ای-نواری در طول دوره رشد 9189 متر مکعب در هر هکتار و 1852956 متر مکعب در کل سطح زیر کشت این گیاه آب ذخیره خواهد شد. با اعمال 5 و 10 کم‌آبیاری برای گیاه سیب‌زمینی و تغییر توام سیستم آبیاری از سطحی به قطره‌ای-نواری، به ترتیب 8789 مترمکعب در هکتار و 5071253 متر مکعب در کل سطح زیر کشت این گیاه (577 هکتار) ذخیره آب مشاهده شد.