چکيده

کانسار چاه­باغ در منطقه معدنی طلای موته، در بخش مرکزی پهنه سنندج- سیرجان واقع شده است. توالی میزبان کانه­زایی در چاه­باغ، سنگ­های دگرگونی دگرشکل­شده رخساره شیست سبز تا آمفیبولیت پایینی شامل کلریت- اکتینولیت شیست، شیست­های فلسیک، متاریولیت­ها و آمفیبولیت­های فلدسپات پتاسیم و هورنبلنددار می­باشد. تحت تأثیر فازهای مختلف دگرشکلی، سنگ­های منطقه سه نوع دگرشکلی­ از D₁ تا D₃ را پشت سر گذاشته و ساختارها و فابریک­های متفاوتی را نشان می­دهند. پهنه برشی امتدادلغز راست­گرد با روند غالب شمال­باختری (N280-N290) موجود در منطقه طی رخدادهای شکل­پذیر مرحله D₂ ایجاد شده است. کان­تن­ها به صورت رگه­ها و عدسی­های کوارتزی حاوی سولفیدهای طلادار می­باشند که درون پهنه برشی شکل­پذیر با روند شمال­باختری و مجموعه­ای از گسل­های نرمال موجود در پهنه شکنا رخ داده­اند. زون پرعیار کانه­زایی به صورت پهنه­ای به درازای يک کيلومتر و پهنای متوسط 60 متر در پهنه برشی شکل­پذير رخ داده است. علاوه بر این، کانه­زایی نوع شکنا مشابه با دیگر کانسارهای منطقه موته در چاه­باغ نیز دیده می­شود. این کانه­زایی به صورت رگه­های کوارتزی غنی از سولفید طلادار در امتداد گسل­های نرمال می­باشد. بيشترين عیار طلا - بیش از 3/13 گرم در تن- در بخش­های به شدت دگرشکل­شده و دگرسان­شده پهنه­های برشی میلونیتی در سنگ­های متاریولیتی اندازه­گیری شده است. کانه­زایی طلا ارتباط بسیار نزدیکی با بخش­های به شدت دگرسان­شده پهنه برشی شکل­پذیر و گسل­های نرمال دارد. کوارتز، فلدسپات، سریسیت، اپیدوت و تورمالین مهم­ترین کانی­های دگرسانی در سنگ­های میزبان را تشکیل می­دهند در حالیکه کانه­ها در بخش­های کوارتزی طلادار شامل پیریت، کالکوپیریت، آرسنوپیریت و نقره آزاد می­باشد. اکسیدها و هیدروکسیدهای آهن، کائولینیت، آزوریت، مالاکیت، دیژنیت و کوولیت در حین فرآیند­های سوپرژن تشکیل شده­اند. طلا به صورت دانه­های آزاد درون گانگ سيليسی و يا حاشيه ­سولفيدهای دگرسان­شده حضور نداشته و تنها به صورت غیرقابل رویت و درگير درون شبکه کانی­های سولفيدی قابل اندازه­گیری است. بر پایه مطالعات زمین­شناسی و ساختاری (آنالیزهای ریزبافتی و پتروفابریکی)، چهار مرحله غنی­شدگی طلا در کانسار چاه­باغ رخ داده است. 1- تمرکزهای بالای طلا در پیریت­های دیاژنتیک رسوبی طی زمان دونین یا قبل از آن درون واحدهای آتشفشانی- رسوبی، 2- دگرگونی درجه متوسط تا بالا و دگرشکلی شدید (D₁-D₂) واحدهای غنی از طلای پالئوزوئیک طی فاز اصلی کوتاه­شدگی پوسته­ای در رژیم ترافشارشی ژوراسیک بالایی- ترشیری آغازی. به عنوان بخشی از این رخداد، پهنه برشی امتدادلغز راست­گرد چاه­باغ تشکیل و مواد فرار دگرگونی سبب توسعه سیالات کانه­ساز و تشکیل کانه­زایی­های اولیه طلا در سطوح بالایی پوسته، درون پهنه­های برشی شکل­پذیر شده است. 3- تغییر دگرشکلی شکل­پذیر به شکنا طی بالاآمدگی ناحیه­ای ائوسن و بیرون­زدگی سنگ­های دگرگونی و رخداد کانه­زایی­ طلا با میزبان گسل­های نرمال. این ساختار کششی سبب جایگیری توده­های گرانیتی و توسعه جریان سیالات دگرگونی و به تبع آن ته­نشست طلا درون گسل­های نرمال در نزدیکی ساختارهای شکل­پذیر اولیه شده است. 4- رخداد فرآیندهای سوپرژن و آزاد شدن طلا از کانی­های سولفیدی اولیه. این نتایج بیانگر مدل کوهزایی برای کانسار طلای چاه­باغ بوده و قابل انطباق با مدل دگرشکلی ترافشارشی راست­گرد ارائه شده برای پهنه سنندج- سیرجان می­باشد.