چکيده

رخداد معدنی مس علی¬آباد موسوی- خان¬چای در منطقه طارم و در فاصله 30 کیلومتری خاور زنجان واقع شده است. سنگ¬های رخنمون¬یافته در منطقه شامل مجموعه¬ای از سنگ¬های آتشفشانی و آتشفشانی- رسوبی ائوسن (معادل سازند کرج) می¬باشند که توسط توده¬های نفوذی الیگوسن با ترکیب کلی کوارتزمونزونیتی مورد هجوم قرار گرفته¬اند. کانه¬زایی مس در این منطقه به¬صورت رگه و رگچه¬های کوارتزی مس¬دار درون واحدهای توفی حدواسط و گدازه-های آندزیتی رخ داده است. براساس مطالعات میکروسکوپی، کانه¬های موجود در کانی¬سازی منطقه مورد مطالعه شامل کالکوپیریت و به مقدار کمتر پیریت و اولیژیست و کانی‌های باطله شامل کوارتز و کلریت می¬باشند. بافت کانه¬ها شامل دانه¬‌پراکنده، رگه- رگچه¬ای، بِرشی، پُرکننده فضاهای خالی و جانشینی است. دگرسانی¬های موجود شامل سیلیسی و كلريتي¬شدن در بخش‌های کانه¬دار می‌¬باشد. دو مرحله کانه‌زایی اولیه و ثانویه در رخداد معدنی مس علی¬آباد موسوی- خان¬چای قابل تشخیص است. کانه¬زایی مرحله اولیه با تشکیل پیریت و کالکوپیریت¬های دانه¬پراکنده درون واحدهای توفی و گدازه¬ای (زیرمرحله اول) آغاز و به-ترتیب با ته¬نشست کوارتز، کالکوپیریت و پیریت در رگه¬ها و سیمان گرمابی بِرش¬ها (زیرمرحله دوم)، رگچه¬های منفرد و یا دسته¬رگچه¬های نیمه¬موازی تا متقاطع کوارتز (زیرمرحله سوم) و سرانجام رگه و رگچه¬های کوارتزی- اوليژیستی (زیرمرحله چهارم) مشخص می¬شود. مالاکیت، آزوریت و هیدروکسیدهای آهن با بافت¬های رگه- رگچه¬ای و پُرکننده فضاهای خالی در مرحله ثانویه تشکیل شده¬اند. مقایسه الگوی عناصر کمیاب خاکی در سنگ¬های میزبان فاقد کانه¬زایی و بخش¬های کانه¬دار بیانگر غنی¬شدگی  این عناصر در بخش¬های کانه¬دار است. این امر می¬تواند نشان¬دهنده بالا بودن غلظت عناصر کمیاب خاکی در سيالات کانه-ساز و یا واکنش بالای سیال به سنگ در منطقه علی¬آباد موسوی- خان¬چای باشد. غنی¬شدگی عناصر کانه¬ساز (Cu, Pb, Zn) در بخش¬های کانه¬دار بیانگر شسته-شدن عناصر از سنگ میزبان دگرسان¬شده به بخش¬های کانه¬دار توسط سیالات کانه¬ساز است. ويژگی¬های رخداد معدنی مس علی¬آباد موسوی- خان¬چای با کانسارهای مس نوع رگه¬ای قابل مقایسه است.