چکيده

منطقه آق‌کند در فاصله 48 کیلومتری شمال زنجان واقع شده و بخشی از زیرپهنه طارم-هشتجین در پهنه ساختاری البرز باختری-آذربایجان محسوب می‌شود. كانه‌زایی مس در این منطقه به‌ صورت رگه‌ کوارتز-فلوئورین مس¬دار در میزبان گدازه‌هاي بازالت آندزيتی ائوسن رخ داده است. براساس مطالعات میکروسکوپی، کانه‌های فلزی در منطقه آق¬کند شامل کالکوپیریت و به مقدار کمتر اسپکیولاریت، کانی¬های مرحله سوپرژن و کانی¬های باطله کوارتز، فلوئورین و کلریت می¬باشند. مهم¬ترین بافت¬های کانسنگ شامل دانه¬‌پراکنده، رگه-رگچه¬ای، بِرشی، پُرکننده فضای خالی، جانشینی، کوکاد، قشرگون، گل¬کلمی و پَرمانند است. شش مرحله کانه¬زايي در رخداد معدنی مس آق¬کند قابل تشخيص است. این مراحل با رگه-رگچه¬های فلوئورین (مرحله اول) آغاز و به¬ترتیب با ته¬نشست کوارتز و کالکوپیریت در رگه¬ها و سیمان گرمابی بِرش¬ها (مرحله دوم)، رگه-رگچه¬های کوارتز- اسپکیولاریت (مرحله سوم)، رگچه‌های منفرد و یا دسته¬رگچه¬های نیمه¬موازی تا متقاطع کوارتز (مرحله چهارم)، بافت رگه-رگچه¬ای و پُرکننده فضاهای خالی کلریت (مرحله پنجم) و سرانجام تشکیل مالاکیت و هیدروکسیدهای آهن به صورت رگه-رگچه¬ای و پُرکننده فضاهای خالی (مرحله ششم) ادامه یافته است. دگرسانی گرمابی به بخش¬های سیلیسی و کلریتی‌شده پهنه¬های کانه¬دار محدود می¬شود. دگرسانی پروپلیتی (سریسیت، اپیدوت، کلسیت و کلریت) در خارج از بخش¬های کانه¬دار رخ داده است. مقایسه الگوی عناصر کمیاب در گدازه¬های بازالت آندزیتی سالم و فاقد کانه¬زایی ائوسن، گدازه¬های ریولیتی-ریوداسیتی الیگوسن و بخش¬های کانه¬دار نشان¬دهنده ارتباط احتمالی سیالات کانی-ساز با گدازه¬های ریولیتی-ریوداسیتی الیگوسن می¬باشد. هرچند شسته¬شدن برخی عناصر از گدازه¬های بازالت آندزیتی میزبان نیز می-تواند در تشکیل کانی¬سازی منطقه مؤثر بوده باشد. ويژگی¬های رخداد معدنی مس آق‌کند با کانسارهای اپی¬ترمال فلزات پایه قابل مقایسه است.