چکيده

كانسار طلای عربشاه طي فعاليت گرمابی با سني حدود 11 ميليون سال قبل (براساس سن‌سنجی اورانيم- سرب زيرکن به روش LA-ICP-MS)، در شمال‌باختر كشور تشکیل شده است. اين فعاليت، بخشي از كمان ماگمایي اروميه- دختر است كه عامل كانه‌زایي در اين ناحيه، مشابه ذخایر طلای زرشوران، آق‌دره و ساری‌گونی شده است. سنگ ميزبان كانه‌زایي شامل مجموعه‌اي از توالي‌هاي رسوبي متعلق به پالئوزویيك زيرين است كه توسط توده‌هاي نيمه‌عميق داسيتي كالكوآلكالن با تمايل آلكالن (پتاسيم بالا) قطع شده‌اند. کانه‌زایی طلا در اين كانسار به لحاظ بافتي عمدتاً به‌صورت رگه- رگچه‌، پُركننده فضاهاي خالي، بِرشي، توده‌اي و دانه‌پراكنده رخ داده است. كانه‌زایي طلا در کانسار عربشاه از نظر نوع دگرساني‌هاي گرمابی (كربنات‌زدایي، آرژيليك، دولوميتي‌، سولفيدي و سيليسي‌شدن) و روند تكوين كانه‌زایي در ارتباط با بِرشي‌شدن و ته‌نشيني سولفيدهاي فلزات پايه، آهن، آرسنيك و آنتيموان شبيه به كانسارهاي مرتبط با سامانه‌های زمین‌گرمایی (اپي‌ترمال كم‌سولفيد) در جایگاه‌های آتشفشاني است، با اين تفاوت كه سنگ ميزبان آن رسوبي است. عمده كانه‌هاي سولفيدي در این کانه‌زایی، شامل پيريت، آرسنوپیریت، ارپيمنت و رآلگار، استيبنيت، گالن، اسفالريت، طلا و به‌ندرت كالكوپيريت است. طلا در اين كانه‌زایي به‌صورت آزاد شده از دانه‌هاي پيريت اكسيده، همچنين بسيار ريز (نامرئي) در داخل فازهاي سولفيدي به‌صورت محلول جامد از قبيل پيريت‌هاي آرسنيك‌دار رخ داده است. با توجه به جايگاه ساختاري، سنگ ميزبان، پاراژنز كاني‌ها، حضور آرسنیک، آنتیموان، جیوه و فلزات پایه، دگرساني گرمابی و حضور طلا به‌صورت نامرئی در پيريت‌هاي آرسنيك‌دار، كانسار طلاي عربشاه را مي‌‌توان در گروه كانسار‌هاي اپي‌ترمال با ميزبان رسوبي كه در محيط‌هاي كششي درون‌قاره‌اي تشكيل شده‌اند، رده‌بندي کرد.